Viêm Phế Quản và Hen Phế Quản ở Trẻ Em: Hướng Dẫn Dành Cho Phụ Huynh
Viêm phế quản và hen suyễn là gì?
Viêm phế quản và hen suyễn là hai bệnh lý hô hấp thường gặp ở trẻ em, gây ảnh hưởng đến đường thở. Viêm phế quản là tình trạng viêm nhiễm của các ống phế quản, trong khi hen suyễn là một bệnh mãn tính gây viêm và co thắt đường thở.
Các dạng viêm phế quản thường gặp ở trẻ em
Ở trẻ em, có nhiều kiểu viêm phế quản khác nhau, bao gồm:
- Viêm phế quản rít: Thường gây ra tiếng rít khi thở, do đường thở bị hẹp.
- Viêm phế quản co thắt: Đặc trưng bởi sự co thắt của các cơ xung quanh đường thở, gây khó thở.
- Viêm phế quản hen (thể hen, giả hen): Có các triệu chứng tương tự như hen suyễn.
Nghiên cứu cho thấy viêm phế quản và hen có tiếng rít có thể là một bệnh, biểu hiện phản ứng quá mức của phế quản. Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí The Lancet, có sự chồng chéo đáng kể giữa viêm phế quản và hen suyễn ở trẻ em, cho thấy cả hai có thể là các biểu hiện khác nhau của cùng một bệnh lý.
Hen phế quản
Hen phế quản là một bệnh hô hấp mãn tính ảnh hưởng đến hàng triệu trẻ em trên toàn thế giới. Bệnh đặc trưng bởi tình trạng viêm và co thắt đường thở, dẫn đến khó thở, ho và khò khè.
- Thường bắt đầu ở độ tuổi 2-10: Hen suyễn thường khởi phát ở trẻ nhỏ, nhưng cũng có thể phát triển ở mọi lứa tuổi.
- Tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở trẻ có bố mẹ bị hen: Tiền sử gia đình là một yếu tố nguy cơ quan trọng của hen suyễn. Nếu bố hoặc mẹ bị hen suyễn, con cái của họ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Cơn hen có thể xuất hiện sau nhiễm trùng đường hô hấp, tiếp xúc với bụi, lông súc vật, khói, phấn hoa, khói thuốc lá…: Các yếu tố này có thể kích hoạt cơn hen suyễn ở những người nhạy cảm.
- Các yếu tố khác: Cắt amidan, gắng sức, tiêm chủng, thay đổi khí hậu.
- Triệu chứng kèm theo: Sốt, viêm họng. Các triệu chứng này có thể xuất hiện khi hen suyễn xảy ra đồng thời với nhiễm trùng đường hô hấp.
Triệu chứng của các dạng viêm phế quản
Viêm phế quản co thắt
- Ho giống ho gà, nhưng không có tiếng rít khi hít vào: Ho có thể là triệu chứng nổi bật nhất, và đôi khi có thể nhầm lẫn với ho gà.
- Ho dữ dội có thể gây nôn: Cơn ho mạnh có thể kích thích phản xạ nôn.
Viêm phế quản khó thở
- Khó thở và ho, nhiều dịch tiết: Trẻ có thể cảm thấy khó thở và khò khè, kèm theo sự tăng tiết chất nhầy.
- Không khởi phát và kết thúc đột ngột như hen kinh điển: Triệu chứng có thể phát triển dần dần và kéo dài.
Hen gắng sức
- Xuất hiện sau gắng sức (leo cầu thang, chạy nhảy) hoặc hít phải không khí lạnh: Hoạt động thể chất hoặc tiếp xúc với không khí lạnh có thể kích hoạt cơn hen.
Hen ác tính
- Cơn hen liên tục vào chiều và đêm: Các triệu chứng có xu hướng trở nên tồi tệ hơn vào ban đêm.
- Không đáp ứng với thuốc giãn phế quản thông thường: Đây là một tình trạng nghiêm trọng cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
Tiến triển bệnh
- Không ổn định, có thể tái phát sau nhiều năm: Hen suyễn có thể có những giai đoạn thuyên giảm và обострение.
- Phát hiện và điều trị sớm giúp giảm tần suất hen ở người lớn: Điều trị sớm và hiệu quả có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống và giảm nguy cơ biến chứng lâu dài.
Xử trí khi lên cơn hen
- Đưa trẻ đến nơi thoáng khí, không khí trong lành: Loại bỏ các tác nhân gây kích ứng có thể giúp giảm nhẹ triệu chứng.
- Uống nhiều nước hoặc hít hơi nước để làm loãng đờm: Giữ cho trẻ đủ nước và làm ẩm đường thở có thể giúp làm loãng chất nhầy và giảm ho.
Cơn hen nhẹ
- Dùng ephedrin hoặc theophylin: Các thuốc này có tác dụng giãn phế quản, giúp mở rộng đường thở.
Cơn hen nặng
- Tiêm adrenalin (theo chỉ dẫn của bác sĩ): Adrenalin là một loại thuốc mạnh có thể giúp mở đường thở nhanh chóng trong trường hợp khẩn cấp. Lưu ý: Việc sử dụng adrenalin phải tuân theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ.
Trường hợp đặc biệt
- Sốt hoặc cơn hen kéo dài trên 3 ngày: dùng kháng sinh (tetracycline hoặc erythromycin): Nếu có dấu hiệu nhiễm trùng, bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh. Lưu ý: Không tự ý sử dụng kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Phòng bệnh
- Tránh cho trẻ tiếp xúc với các tác nhân gây hen: Xác định và tránh các yếu tố kích hoạt là rất quan trọng trong việc kiểm soát hen suyễn.
- Giữ vệ sinh nhà ở, nơi làm việc: Giảm thiểu bụi, mạt bụi và các chất gây dị ứng khác có thể giúp giảm nguy cơ lên cơn hen.
- Không nuôi súc vật trong nhà: Lông và vảy da của động vật có thể gây dị ứng cho một số trẻ.
- Phơi nắng chăn, ga, gối, đệm: Điều này giúp tiêu diệt mạt bụi và các chất gây dị ứng khác.
- Chuyển đến nơi ở trong lành hơn nếu cần: Trong một số trường hợp, việc chuyển đến một môi trường sống trong lành hơn có thể giúp cải thiện triệu chứng hen suyễn.
Lưu ý quan trọng: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ. Nếu con bạn có bất kỳ triệu chứng nào của viêm phế quản hoặc hen suyễn, hãy đưa trẻ đến khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
