Dấm: Gia Vị Quen Thuộc và Những Lợi Ích Bất Ngờ Cho Sức Khỏe
Dấm là một gia vị quen thuộc trong ẩm thực Việt Nam, nhưng ít ai biết rằng nó còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe tuyệt vời. Dấm là một chất lỏng có vị chua, được hình thành từ sự lên men của rượu. Thành phần chính của dấm là acid acetic và nước, với nồng độ acid khoảng 5%.
Các Loại Dấm Phổ Biến
Dấm được phân loại dựa trên nguyên liệu và màu sắc:
- Dấm trắng: Đây là loại dấm phổ biến nhất, thường được làm từ rượu gạo và có màu trong suốt đến vàng nhạt. Dấm trắng có nồng độ acid acetic cao nhất trong các loại dấm gạo, thường được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực châu Á.
- Dấm đỏ: Được làm từ gạo hồng, dấm đỏ có mùi vị đặc trưng nhưng ít chua hơn dấm trắng. Nó thường được sử dụng trong các món ăn cần hương vị đậm đà hơn.
- Dấm đen: Dấm đen được làm từ gạo nếp than. Loại dấm này ít chua hơn cả dấm đỏ, nhưng lại có mùi vị nồng hơn. Dấm đen thường được dùng để ướp thức ăn và làm nước chấm.
- Dấm táo: Dấm táo được làm từ nước táo, trải qua quá trình lên men thành rượu rồi thành dấm. Dấm táo thường có màu vàng nhạt và có nhiều công dụng trong việc chăm sóc sức khỏe và làm đẹp.
- Dấm nho: Dấm nho được làm từ rượu vang. Loại dấm này có màu vàng nhạt hoặc đỏ, tùy thuộc vào màu sắc của rượu vang được sử dụng. Dấm nho thường được dùng trong các món salad và nước sốt.
Lợi Ích Sức Khỏe Của Dấm
Dấm không chỉ là một gia vị mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe:
- Kích thích tiêu hóa: Dấm có thể tăng sự thèm ăn, có tác dụng làm tiết nước bọt và tăng cường tiêu hóa. Đặc biệt là vào mùa hè, khi mồ hôi ra nhiều, chất chua (vị toan) cũng theo đó mất đi khiến chúng ta không muốn ăn. Thêm một chút dấm vào món ăn có thể kích thích vị giác và tăng cường tiêu hóa.
- Bài thuốc gừng ngâm dấm: Lấy 250g gừng tươi, rửa sạch, thái nhỏ, ngâm ngập trong 500ml dấm ăn trong 1 ngày 1 đêm. Mỗi lần lấy 3 lát gừng ngâm dấm, thêm ít đường đỏ, hãm trong nước sôi uống thay trà. Bài thuốc này có tác dụng chữa trị bổ trợ các chứng bệnh ăn uống không ngon, buồn nôn, nôn mửa, đau dạ dày.
- Hỗ trợ sát khuẩn đường ruột: Ăn dấm có thể nâng cao khả năng diệt khuẩn ở đường ruột, đặc biệt là vào mùa dịch bệnh. Dấm có thể chế ngự được nhiều loại vi khuẩn, giúp phòng bệnh và tăng cường sức khỏe.
- Tăng hấp thụ canxi: Dấm có thể hòa tan canxi chứa trong thực phẩm, giúp cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn. Khi chế biến các món ăn từ động vật như xương sườn, vịt, nên thêm một chút dấm để tăng khả năng hấp thụ canxi.
- Bảo vệ vitamin C: Khi nấu rau, thêm một chút dấm có thể giảm bớt sự thất thoát vitamin C trong rau.
- Phòng xơ cứng động mạch: Dấm có tác dụng giảm huyết áp và phòng ngừa xơ cứng động mạch.
- Bài thuốc dấm và đậu phộng: Người cao huyết áp có thể uống 1 thìa dấm ăn hòa lẫn đường phèn trước khi ăn hoặc ăn 10 hạt đậu phộng ngâm dấm mỗi buổi sáng để giảm huyết áp.
- Trị đau bụng do giun: Hòa 50g dấm ăn với 50ml nước ấm, uống từ từ có thể trị đau bụng do giun chui ống mật gây ra.
- Giúp dễ ngủ: Những người mất ngủ có thể uống một chút nước sôi pha dấm trước khi đi ngủ để dễ dàng đi vào giấc ngủ.
- Hỗ trợ trị táo bón: Uống nhiều dấm pha nước sôi có thể giúp những người bị táo bón đại tiện dễ dàng hơn.
- Chống say xe: Uống dấm pha nước sôi có thể giúp giảm triệu chứng say xe.
- Làm sạch môi trường: Chưng dấm trong phòng (10ml dấm và gấp đôi lượng nước cho mỗi mét khối không gian) có thể giúp ngăn chặn sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm như cảm cúm, viêm màng não, quai bị. Đóng kín các cửa trong khi chưng cất và thực hiện liên tục trong 3 ngày.
- Bổ gan: Theo Đông y, dấm có vị chua, có tác dụng bổ dưỡng gan. Y học hiện đại cũng chứng minh rằng những người mắc bệnh gan mãn tính, đặc biệt là viêm gan và xơ gan, thường có lượng vị toan giảm, làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn đường ruột. Ăn dấm có thể giúp điều chỉnh độ kiềm toan trong máu, giúp điều hòa lượng amin thừa trong quá trình trao đổi chất của những người bị bệnh gan mãn tính.
- Giảm béo: Acid amin chứa trong dấm ăn có thể tiêu hao lượng mỡ thừa trong cơ thể và thúc đẩy sự trao đổi chất như đường và protein, từ đó có tác dụng giảm béo. Tuy nhiên, cần lưu ý về sự khác biệt giữa dấm tự nhiên và dấm hóa học.
Lưu Ý Khi Sử Dụng Dấm
- Phân biệt dấm tự nhiên và dấm hóa học: Dấm lên men tự nhiên thường có chất kết tủa, màu sẫm hơn và bọt tan chậm sau khi lắc. Dấm hóa học thường trong suốt và bọt tan ngay sau khi lắc.
- Không dùng cho người bị thương ở xương: Ăn dấm có thể làm cho chỗ đau nhức thêm, gây khó khăn cho quá trình liền xương.
- Không dùng cho người bị sỏi mật: Ăn quá nhiều dấm có thể làm mật quặn đau do kích thích tố đường ruột khiến túi mật co lại.
- Thận trọng với người bị viêm loét dạ dày: Ăn nhiều dấm có thể làm bệnh nặng hơn do tính acid của dấm.
Tham khảo: Theo Lương y Hoàng Duy Tân - Sức khỏe đời sống
