Khô mắt ở dân văn phòng: Nguyên nhân và giải pháp
Ngày càng có nhiều người làm việc văn phòng gặp phải tình trạng khô mắt, một vấn đề tưởng chừng đơn giản nhưng lại ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống và hiệu quả công việc. Việc hiểu rõ nguyên nhân và cách khắc phục sẽ giúp bạn bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh.
1. Tại sao nước mắt lại quan trọng?
Nhiều người nghĩ rằng nước mắt chỉ xuất hiện khi khóc hoặc có dị vật trong mắt. Tuy nhiên, trên thực tế, nước mắt được tiết ra liên tục, lan tỏa trên bề mặt nhãn cầu, giữ cho mắt luôn ẩm ướt và khỏe mạnh.
Bảo vệ giác mạc: Nước mắt đóng vai trò then chốt trong việc duy trì độ ẩm cần thiết cho giác mạc. Nếu không có đủ nước mắt, giác mạc sẽ bị khô, mất đi độ trong suốt, dẫn đến loạn dưỡng và thậm chí mù lòa. Theo American Academy of Ophthalmology, khô mắt kéo dài có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho giác mạc.
Kháng khuẩn và giảm đau: Nước mắt không chỉ đơn thuần là nước. Nó còn có tác dụng rửa trôi bụi bẩn, giúp bề mặt nhãn cầu sạch sẽ. Bên cạnh đó, trong nước mắt còn chứa lysozyme, một loại enzyme có khả năng hòa tan vi khuẩn, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng. Nghiên cứu từ PubMed cũng chỉ ra rằng nước mắt do cảm xúc tiết ra chứa các hormone có tác dụng giảm đau và giảm căng thẳng.
Cấu tạo màng phim nước mắt: Nước mắt không chỉ là một chất lỏng đơn thuần mà là một hệ thống phức tạp gồm ba lớp kết hợp với nhau tạo thành một màng mỏng phủ trên bề mặt giác mạc, gọi là màng phim nước mắt:
- Lớp lipid (lớp dầu): Ngăn ngừa sự bốc hơi của lớp nước.
- Lớp aqueous (lớp nước): Cung cấp độ ẩm và các chất dinh dưỡng.
- Lớp mucin (lớp nhầy): Giúp nước mắt lan đều trên bề mặt mắt.
Các loại xuất tiết nước mắt: Sự xuất tiết nước mắt được chia thành ba loại chính:
- Cơ bản: Tiết ra liên tục để duy trì độ ẩm và bôi trơn cho mắt.
- Phản xạ: Tiết ra khi mắt bị kích ứng bởi các yếu tố bên ngoài như bụi, hóa chất, hoặc khi dụi mắt.
- Tinh thần: Tiết ra do cảm xúc, chẳng hạn như khi buồn, vui, hoặc căng thẳng. Nước mắt do cảm xúc thường chứa nhiều protein và hormone hơn so với hai loại kia.
2. Các nguyên nhân gây khô mắt
Chứng khô mắt có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
Tăng bốc hơi nước: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt ở dân văn phòng.
- Môi trường: Môi trường làm việc khô hanh, nhiều gió, ánh sáng mạnh, sử dụng máy lạnh thường xuyên làm tăng tốc độ bay hơi của nước mắt. Theo nghiên cứu từ Bộ Y Tế, môi trường làm việc không đảm bảo có thể gây ra nhiều bệnh về mắt, trong đó có khô mắt.
- Thói quen: Làm việc tập trung cao độ, xem màn hình máy tính, điện thoại quá nhiều khiến giảm tần suất chớp mắt. Chớp mắt là cơ chế tự nhiên giúp nước mắt lan đều trên bề mặt nhãn cầu. Khi chúng ta tập trung, số lần chớp mắt giảm đi đáng kể, dẫn đến khô mắt.
- Rối loạn mắt do dùng máy tính (Computer Vision Syndrome): Các triệu chứng bao gồm khô mắt, mờ mắt, song thị, và chậm nhận biết hình ảnh. Tình trạng này ảnh hưởng đến một tỷ lệ lớn người sử dụng máy tính.
Tiết nước mắt quá mức:
- Môi trường kích ứng: Làm việc trong môi trường có nhiều chất kích ứng như chế biến gia vị, nhà máy hóa chất, khói bụi, khói thuốc lá có thể gây kích thích tuyến lệ, dẫn đến chảy nước mắt liên tục, sau đó là khô mắt.
Giảm tiết nước mắt:
- Bệnh lý: Một số bệnh lý tại mắt (viêm bờ mi, tắc tuyến lệ) hoặc bệnh toàn thân (hội chứng Sjogren, viêm khớp dạng thấp, tiểu đường) có thể làm giảm khả năng sản xuất nước mắt.
- Thuốc điều trị: Một số loại thuốc như thuốc kháng histamine, thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu có thể gây tác dụng phụ là giảm tiết nước mắt.
Nguyên nhân khác:
- Sử dụng kính áp tròng lâu ngày có thể gây kích ứng và làm giảm lưu lượng nước mắt.
- Phẫu thuật tật khúc xạ mắt (LASIK) có thể tạm thời làm giảm sản xuất nước mắt.
- Sử dụng kéo dài các loại thuốc nhỏ mắt chứa kháng sinh, kháng viêm sau phẫu thuật hoặc điều trị bệnh mắt có thể gây ảnh hưởng đến chức năng của tuyến lệ.
- Tuổi tác: Quá trình lão hóa tự nhiên làm giảm khả năng sản xuất nước mắt.
3. Chớp mắt – Giải pháp đơn giản mà hiệu quả
Làm thế nào để nước mắt được trải đều trên bề mặt nhãn cầu? Câu trả lời đơn giản là chớp mắt. Chớp mắt giúp nước mắt được lan tỏa đều trên kết mạc và giác mạc, giữ cho mắt luôn ẩm ướt. Ngoài ra, chớp mắt còn giúp cơ mi trên nghỉ ngơi và đẩy các chất bẩn, dị vật ra khỏi mắt.
Lời khuyên:
- Chủ động chớp mắt thường xuyên: Đặc biệt khi làm việc với máy tính, hãy tạo thói quen chớp mắt sau mỗi 20 phút.
- Sử dụng nước mắt nhân tạo: Tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn loại nước mắt nhân tạo phù hợp.
- Điều chỉnh môi trường làm việc: Sử dụng máy tạo độ ẩm, tránh ngồi trước luồng gió điều hòa.
- Khám mắt định kỳ: Để phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý về mắt.
