Phân biệt Thủy đậu và Tay-Chân-Miệng ở trẻ em
Tổng quan
Thủy đậu và tay-chân-miệng là hai bệnh truyền nhiễm phổ biến, đặc biệt thường gặp ở trẻ em dưới 15 tuổi. Dù có những triệu chứng tương đồng ban đầu, việc phân biệt rõ hai bệnh này là rất quan trọng để có biện pháp xử lý và phòng ngừa thích hợp.
- Cả hai bệnh này đều có triệu chứng ban đầu là sốt và nổi ban dạng nốt phỏng nước, gây lo lắng cho các bậc phụ huynh.
- Bệnh thủy đậu và tay-chân-miệng đều có thể lây truyền khi tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân hoặc người lành mang mầm bệnh, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch trong cộng đồng.
Phân biệt Thủy đậu và Tay-Chân-Miệng
Thời gian mắc bệnh
- Thủy đậu: Số ca bệnh thủy đậu thường tăng cao vào mùa đông xuân hàng năm và kéo dài cho tới hết mùa xuân. Theo Bộ Y Tế, thời tiết lạnh và ẩm của mùa đông xuân tạo điều kiện thuận lợi cho virus thủy đậu phát triển và lây lan.
- Tay-chân-miệng: Bệnh tay-chân-miệng có hai đỉnh dịch trong năm, thường rơi vào tháng 3-5 và tháng 9-11. Các nghiên cứu dịch tễ học cho thấy, sự thay đổi thời tiết và độ ẩm có thể ảnh hưởng đến sự lây lan của các virus gây bệnh tay-chân-miệng.
Lứa tuổi mắc bệnh
- Thủy đậu: Bệnh thủy đậu chủ yếu gặp ở trẻ em từ 1-14 tuổi (chiếm khoảng 90% các trường hợp), trong đó hay gặp nhất ở trẻ từ 2-8 tuổi. Hệ miễn dịch của trẻ ở độ tuổi này chưa phát triển hoàn thiện, khiến trẻ dễ bị nhiễm bệnh hơn.
- Tay-chân-miệng: Bệnh tay-chân-miệng chủ yếu gặp ở những trẻ dưới 5 tuổi. Trẻ nhỏ thường có thói quen đưa tay vào miệng, tạo điều kiện cho virus xâm nhập và gây bệnh.
Đường lây truyền
- Thủy đậu:
- Bệnh thủy đậu lây truyền bằng tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, qua các nốt phỏng vỡ ra.
- Virus thủy đậu có thể lây lan qua đường không khí từ những giọt nhỏ đường hô hấp khi bệnh nhân ho, nhảy mũi. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), virus thủy đậu có thể tồn tại trong không khí trong một khoảng thời gian nhất định.
- Ngoài ra, bệnh cũng có thể lây qua chất dịch của nốt phỏng.
- Tay-chân-miệng:
- Bệnh tay-chân-miệng do các virus đường ruột gây ra, phổ biến nhất là Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71).
- Bệnh lây truyền qua đường phân - miệng, khi trẻ tiếp xúc với phân của người bệnh và sau đó đưa tay lên miệng.
- Tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi, đường hô hấp, từ các nốt phỏng, nước bọt của người bệnh cũng là một đường lây truyền quan trọng.
- Virus có thể tồn tại trên các bề mặt và lây lan khi trẻ tiếp xúc với chất tiết và bài xuất của bệnh nhân trên dụng cụ sinh hoạt, đồ chơi, bàn ghế, nền nhà.
Đặc điểm nốt ban
- Thủy đậu:
- Ban thủy đậu mọc qua nhiều giai đoạn khác nhau, bao gồm ban đỏ, nốt sần, phỏng nước trong, phỏng nước đục, và nốt có vảy mọc xen kẽ nhau. Sự đa dạng này là một đặc điểm quan trọng để phân biệt với tay-chân-miệng.
- Ban mọc khởi điểm ở thân (thường là lưng), sau đó lan ra toàn thân, đầu mặt và tay chân. Điều này khác với tay-chân-miệng, nơi ban thường tập trung ở lòng bàn tay, bàn chân và miệng.
- Nốt phỏng nước do thủy đậu gây ra thường gây cảm giác ngứa, đau, nhức rất khó chịu.
- Tay-chân-miệng:
- Nốt phỏng nước trong bệnh tay-chân-miệng thường không gây ngứa hoặc đau.
- Ban đỏ, có mụn nước hình bầu dục và mọc ở các vị trí điển hình như lòng bàn tay, lòng bàn chân, khuỷu tay, đầu gối, mông. Vị trí đặc trưng này giúp phân biệt bệnh với các bệnh phát ban khác.
- Đặc biệt, nốt phỏng nước có thể mọc ở miệng, họng, gây loét miệng, họng, khiến trẻ tăng tiết nước bọt, biếng ăn, lười bú và quấy khóc.
Sẹo
- Cả hai bệnh thủy đậu và tay-chân-miệng khi khỏi ban đều không để lại sẹo, chỉ xuất hiện sẹo trong trường hợp có bội nhiễm vi khuẩn khác. Việc giữ gìn vệ sinh và tránh gãi các nốt ban là rất quan trọng để ngăn ngừa bội nhiễm.
Phòng ngừa
Biện pháp chung
- Cần hạn chế đi đến nơi đông người trong thời điểm dịch bệnh tăng cao, để giảm nguy cơ tiếp xúc với mầm bệnh.
- Hạn chế tiếp xúc với bệnh nhân. Nếu cần tiếp xúc, phải đeo khẩu trang và rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc, chăm sóc bệnh nhân.
- Vệ sinh nhà ở thông thoáng, sạch sẽ để giảm thiểu sự tồn tại của virus trong môi trường sống.
- Vệ sinh cá nhân thường xuyên và tăng cường ý thức rửa tay bằng xà phòng cho mọi người và cho trẻ.
- Vệ sinh đồ chơi của trẻ thường xuyên để loại bỏ virus và vi khuẩn.
Phòng ngừa Tay-Chân-Miệng
- Cần thường xuyên vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng (đặc biệt sau khi thay quần áo, tã; sau khi tiếp xúc với phân, nước bọt).
- Đồ chơi, vật dụng trẻ hay cầm nắm cần được thường xuyên rửa sạch với xà phòng, dung dịch diệt khuẩn, phơi khô.
- Lau sàn nhà mỗi ngày bằng dung dịch khử khuẩn Cloramin B 2% hoặc các dung dịch khử khuẩn khác.
Xử lý khi mắc bệnh Tay-Chân-Miệng
- Khi phát hiện trẻ bị bệnh tay-chân-miệng cần đưa trẻ tới cơ sở y tế khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
- Trong trường hợp được chỉ định theo dõi tại nhà, cần tái khám mỗi 1-2 ngày trong 8-10 ngày đầu của bệnh để theo dõi sát sao tình trạng bệnh.
- Trẻ có sốt phải tái khám mỗi ngày cho đến khi hết sốt ít nhất 48 giờ, để đảm bảo không có biến chứng xảy ra.
- Trong một lớp học, nếu phát hiện có từ hai trẻ mắc bệnh trở lên, cần cho lớp nghỉ học 10 ngày, thông báo cho phụ huynh và cán bộ y tế, đồng thời thực hiện các giải pháp khử khuẩn phòng học, nền nhà, đồ dùng để ngăn chặn sự lây lan của bệnh.
Phòng ngừa Thủy đậu
- Để phòng bệnh thủy đậu cần tiêm phòng cho trẻ đầy đủ. Vắc-xin thủy đậu là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
- Nếu trẻ bị thủy đậu cần cách ly trẻ tại nhà cho đến khi khỏi hẳn để tránh lây lan sang trẻ khác.
- Bổ sung thêm vitamin C, nhỏ mũi hai lần/ngày cho trẻ để tăng cường sức đề kháng.
- Mặc áo quần vải mềm, thấm hút mồ hôi và đặc biệt chú ý đến việc đảm bảo vệ sinh da cho trẻ để giảm thiểu xảy ra bội nhiễm, biến chứng.
- Lưu ý giữ bàn tay cho trẻ thật sạch để tránh gãi và gây nhiễm trùng các nốt phỏng.
