Kinh Nguyệt Không Đều Ở Tuổi Dậy Thì: Hiểu Đúng và Đủ
Vai trò của não bộ trong chu kỳ kinh nguyệt
Bộ não đóng vai trò trung tâm trong việc điều khiển nhiều chức năng quan trọng của cơ thể, trong đó có cả chu kỳ kinh nguyệt. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa các vùng não và các tuyến nội tiết là yếu tố then chốt để đảm bảo chu kỳ kinh nguyệt diễn ra đều đặn.
Sự điều khiển từ não: Chu kỳ buồng trứng, vốn là yếu tố quyết định kinh nguyệt, chịu sự điều khiển của hormone tuyến yên. Tuyến yên, một tuyến nội tiết nhỏ nằm ở đáy não, tiết ra các hormone điều hòa hoạt động của buồng trứng. Tuy nhiên, hoạt động của tuyến yên không phải là tự phát mà lại chịu sự chi phối của hormone GnRH (Gonadotropin-releasing hormone) do vùng dưới đồi của não tiết ra. Đây là một ví dụ điển hình về sự liên kết chặt chẽ giữa não bộ và hệ sinh sản.
Ức chế ở tuổi nhi đồng: Ở trẻ em gái trước tuổi dậy thì, vùng dưới đồi và tuyến yên vẫn chưa hoạt động mạnh mẽ. Sự tiết GnRH bị ức chế bởi các trung khu cao cấp trong não. Do đó, tuyến yên và buồng trứng cũng ở trong trạng thái bị ức chế, chưa phát triển và hoạt động đầy đủ. Đây là lý do tại sao trẻ em gái chưa có kinh nguyệt.
Kinh nguyệt và sự rụng trứng
Nhiều người cho rằng có kinh nguyệt đồng nghĩa với việc đã có rụng trứng. Tuy nhiên, đây là một quan niệm chưa hoàn toàn chính xác, đặc biệt là trong những năm đầu sau khi có kinh nguyệt.
Kinh nguyệt không đồng nghĩa với rụng trứng: Để rụng trứng xảy ra, cần có sự phối hợp tinh tế và phức tạp giữa tuyến yên và vùng dưới đồi thông qua cơ chế phản hồi ngược. Cơ chế này đảm bảo rằng các hormone được tiết ra đúng thời điểm và với lượng phù hợp để kích thích sự phát triển của noãn bào và phóng noãn (rụng trứng). Nếu cơ chế này chưa hoàn thiện, kinh nguyệt có thể xuất hiện nhưng không kèm theo rụng trứng.
Tỉ lệ không rụng trứng sau khi có kinh lần đầu: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trong năm đầu tiên sau khi có kinh nguyệt, có tới 80% trường hợp không rụng trứng. Tỉ lệ này giảm dần trong những năm tiếp theo, nhưng vẫn còn khá cao. Trong vòng 2-4 năm sau khi có kinh lần đầu, 30-50% trường hợp vẫn không rụng trứng. Thậm chí, 5 năm sau khi có kinh lần đầu, vẫn còn gần 20% trường hợp không rụng trứng. Điều này cho thấy rằng, quá trình hoàn thiện chức năng sinh sản ở tuổi dậy thì cần có thời gian.
Nguyên nhân kinh nguyệt không đều sau khi có kinh lần đầu
Kinh nguyệt không đều là một vấn đề thường gặp ở tuổi dậy thì. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó chủ yếu liên quan đến sự chưa hoàn thiện của hệ trục não bộ - tuyến yên - buồng trứng.
Sự phát triển của noãn bào và tiết oestrogen: Trong những năm đầu sau khi có kinh, buồng trứng có các noãn bào phát triển và tiết ra oestrogen. Tuy nhiên, quá trình này chưa chịu sự điều chỉnh đầy đủ của hoàng thể (một cấu trúc hình thành sau khi rụng trứng) và progestagel (hormone do hoàng thể tiết ra). Điều này có nghĩa là, chu kỳ kinh nguyệt có thể diễn ra mà không có giai đoạn hoàng thể (luteal phase) ổn định.
Dao động oestrogen và kinh nguyệt không đều: Sự dao động về mức độ oestrogen có thể dẫn đến bong niêm mạc tử cung và xuất huyết. Do không có sự ổn định của progestagel, niêm mạc tử cung có thể bong ra bất cứ lúc nào, gây ra kinh nguyệt không đều, kéo dài hoặc ngắn hơn bình thường, lượng máu kinh có thể nhiều hoặc ít.
Lưu ý quan trọng:
Nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải tình trạng kinh nguyệt không đều kéo dài, hãy tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và thăm khám. Việc xác định nguyên nhân và có biện pháp can thiệp kịp thời là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản trong tương lai.
Nguồn tham khảo:
