Thuốc Không Kê Đơn: Hiểu Đúng Để Dùng An Toàn
Phân biệt thuốc kê đơn và không kê đơn
Tại các nhà thuốc ở Việt Nam, chúng ta thường thấy hai loại thuốc chính:
Thuốc kê đơn: Đây là loại thuốc cần có đơn thuốc từ bác sĩ để mua. Việc sử dụng thuốc kê đơn không đúng theo chỉ định của bác sĩ có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Ví dụ, một số thuốc kháng sinh mạnh hoặc thuốc điều trị bệnh tim mạch bắt buộc phải có đơn thuốc.
Thuốc không kê đơn (OTC - Over The Counter): Đây là loại thuốc mà bạn có thể mua mà không cần đơn thuốc. Thuốc OTC thường có độc tính thấp, ít tác dụng phụ nghiêm trọng và được dùng để điều trị các bệnh thông thường như cảm cúm, đau đầu nhẹ. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bạn có thể sử dụng chúng một cách tùy tiện.
Điều kiện bắt buộc với thuốc không kê đơn
"Danh mục thuốc không kê đơn" do Bộ Y tế ban hành bao gồm nhiều loại thuốc quen thuộc:
- Các loại thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol, ibuprofen.
- Thuốc trị ho, thuốc trị tiêu chảy, thuốc trị táo bón.
- Các loại vitamin và khoáng chất bổ sung.
Điều quan trọng cần lưu ý là, ngay cả trong danh mục thuốc không kê đơn, vẫn có những điều kiện sử dụng nhất định. Ví dụ, paracetamol khi kết hợp với codein (một chất gây nghiện) trước đây thuộc loại thuốc kê đơn. Hiện nay, loại thuốc này được xếp vào nhóm không kê đơn nhưng có giới hạn về hàm lượng codein và số lượng được bán ra. Theo đó, dạng thuốc chia liều không được chứa quá 30mg codein/đơn vị và chỉ được bán tối đa cho 10 ngày sử dụng.
Điều này cho thấy rằng, dù là thuốc không kê đơn, người dùng vẫn cần tuân thủ các hướng dẫn và điều kiện bắt buộc để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Sử dụng thuốc không kê đơn đúng cách
Nhiều người lầm tưởng rằng thuốc không kê đơn có thể dùng một cách tùy tiện. Tuy nhiên, việc sử dụng đúng cách vẫn là yếu tố then chốt.
Hiểu biết về thuốc: Không phải cứ thuốc không kê đơn là dùng sao cũng được. Bạn cần hiểu rõ về công dụng, thành phần và các cảnh báo của thuốc.
Liều lượng: Đặc biệt quan trọng. Liều dùng paracetamol cho trẻ em khác với người lớn. Việc sử dụng quá liều có thể gây ngộ độc, đặc biệt ở trẻ em. Theo hướng dẫn của Bộ Y Tế, liều dùng paracetamol thông thường để hạ sốt cho trẻ là 10-15mg/kg cân nặng, mỗi 4-6 giờ, nhưng không quá 5 lần một ngày. Đối với người lớn, liều dùng thông thường là 500mg mỗi 4-6 giờ, không quá 4g một ngày. Người cao tuổi nên dùng liều thấp hơn do chức năng gan suy giảm.
Thông tin thuốc: Để có thông tin và sự hiểu biết nhất định về thuốc không kê đơn, bạn có thể:
- Hỏi dược sĩ tại nhà thuốc: Dược sĩ có vai trò tư vấn và hướng dẫn sử dụng thuốc đúng cách. Các nhà thuốc đạt chuẩn GPP (Good Pharmacy Practice) sẽ đảm bảo dược sĩ có đủ kiến thức và kỹ năng để tư vấn cho bạn.
- Xem kỹ tờ hướng dẫn sử dụng: Đây là nguồn thông tin quan trọng nhất. Bạn cần đọc kỹ các mục sau:
- Thành phần - công thức: Để biết rõ dược chất chính của thuốc.
- Chỉ định: Các trường hợp nên dùng thuốc.
- Chống chỉ định: Các trường hợp không được dùng thuốc.
- Cách dùng - liều lượng: Tuân thủ đúng hướng dẫn để đạt hiệu quả và tránh tác dụng phụ.
- Tương tác thuốc: Lưu ý nếu bạn đang dùng các loại thuốc khác.
Lưu ý quan trọng
Cả thuốc kê đơn và không kê đơn đều đòi hỏi bạn phải sử dụng đúng cách. Thuốc không kê đơn dễ mua, nhưng điều đó không có nghĩa là bạn có thể sử dụng chúng một cách tùy tiện. Hãy luôn thận trọng và tìm hiểu kỹ thông tin trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào.
