Vô kinh do tuyến yên: Khi Prolactin không phải là tất cả
Vô kinh, tình trạng không có kinh nguyệt, có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có các vấn đề liên quan đến tuyến yên. Tuyến yên là một tuyến nội tiết nhỏ nằm ở đáy não, đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm cả chu kỳ kinh nguyệt. Bài viết này sẽ đi sâu vào các nguyên nhân gây vô kinh do tuyến yên, đặc biệt là những trường hợp không liên quan đến tăng Prolactin.
Vô kinh do suy giảm chức năng tuyến yên (không tăng Prolactin)
Trong một số trường hợp, vô kinh do tuyến yên không đi kèm với việc tăng mức Prolactin (một loại hormone do tuyến yên sản xuất). Điều này thường xảy ra khi có sự suy giảm chức năng của tuyến yên do nhiều nguyên nhân khác nhau:
Nguyên nhân:
- Tổn thương tuyến yên: Các tác nhân như phóng xạ, phẫu thuật, ung thư hoặc thiếu máu có thể gây tổn thương và phá hủy các tế bào tuyến yên, dẫn đến suy giảm chức năng.
- Khiếm khuyết di truyền: Một số khiếm khuyết di truyền có thể gây ra tình trạng thiếu hụt các hormone LH (Luteinizing hormone) và FSH (Follicle-stimulating hormone) do tuyến yên sản xuất. LH và FSH đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích buồng trứng sản xuất estrogen và progesterone, những hormone cần thiết cho chu kỳ kinh nguyệt.
Hội chứng Sheehan:
- Định nghĩa: Hội chứng Sheehan, còn được gọi là suy tuyến yên sau sinh, là một tình trạng hiếm gặp xảy ra khi người phụ nữ bị mất máu nghiêm trọng trong quá trình sinh nở, dẫn đến thiếu oxy cung cấp cho tuyến yên và gây tổn thương tuyến này.
- Triệu chứng:
- Vô kinh (không có kinh nguyệt trở lại sau sinh).
- Mất sữa (không thể sản xuất sữa mẹ).
- Các triệu chứng khác có thể bao gồm: phù, sợ lạnh, rụng lông tóc, mệt mỏi, huyết áp thấp, táo bón, thèm ngủ. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng này phụ thuộc vào mức độ tổn thương của tuyến yên.
- Phòng ngừa: Việc kiểm soát và phòng ngừa băng huyết sau sinh là rất quan trọng để giảm nguy cơ mắc hội chứng Sheehan. Theo dõi sát sao sản phụ trong và sau sinh, can thiệp kịp thời khi có dấu hiệu băng huyết có thể giúp bảo vệ chức năng tuyến yên.
Vô kinh do u tuyến yên (ngoài u Prolactin)
U tuyến yên là một khối u phát triển trong tuyến yên. Mặc dù u Prolactin (Prolactinoma) là loại u tuyến yên phổ biến nhất gây vô kinh, nhưng các loại u tuyến yên khác cũng có thể gây ra tình trạng này:
- Các loại u:
- U tế bào vô cơ năng: Đây là những khối u không sản xuất hormone.
- U hoóc môn sinh trưởng (Growth hormone-secreting tumors): Các khối u này sản xuất quá nhiều hormone tăng trưởng.
- U hoóc môn tuyến thượng thận (ACTH-secreting tumors): Các khối u này sản xuất quá nhiều hormone ACTH (Adrenocorticotropic hormone), kích thích tuyến thượng thận sản xuất cortisol.
- Cơ chế gây vô kinh:
- Chèn ép và phá hủy tổ chức tuyến yên: Các khối u tuyến yên, bất kể loại nào, đều có thể chèn ép và phá hủy các tế bào tuyến yên khỏe mạnh, làm gián đoạn quá trình sản xuất hormone, bao gồm cả LH và FSH.
- Ảnh hưởng đến LH và FSH: Sự tiết quá nhiều hormone do các khối u tuyến yên sản xuất (ví dụ: hormone tăng trưởng, ACTH) có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất và giải phóng LH và FSH, dẫn đến rối loạn chu kỳ kinh nguyệt và vô kinh.
Tóm lại, vô kinh do tuyến yên có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, không chỉ do tăng Prolactin. Việc chẩn đoán và điều trị kịp thời các bệnh lý tuyến yên là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về chu kỳ kinh nguyệt của mình, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.
