Phát triển trí thông minh cho trẻ: Nền móng từ 3 năm đầu đời
Yếu tố ảnh hưởng đến trí thông minh của trẻ
Trí thông minh của trẻ chịu ảnh hưởng bởi hai yếu tố chính:
- Di truyền: Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tiềm năng trí tuệ của trẻ.
- Môi trường sống: Môi trường sống, đặc biệt là trong 3 năm đầu đời, có tác động to lớn đến sự phát triển trí não của trẻ. Theo các chuyên gia, nếu trẻ được nuôi dưỡng và kích thích đúng cách trong giai đoạn này, não bộ sẽ phát triển tối đa.
Các phương pháp kích thích phát triển trí não cho trẻ
Vui chơi
Vui chơi không chỉ là hoạt động giải trí mà còn là phương pháp hiệu quả để tăng cường năng lượng não bộ của trẻ.
- Tăng cường năng lượng não bộ: Khi trẻ vui chơi, thông tin được tiếp nhận qua các giác quan, truyền đến não bộ để phân tích và tìm ra giải pháp. Quá trình này kích thích sóng não phát triển, từ đó tăng cường kỹ năng nhận biết.
- Phát triển kỹ năng:
- Ghi nhớ
- Nhận biết
- Chú ý
- Hành động có chủ đích
Chơi đùa giúp trẻ tích lũy kinh nghiệm, hỗ trợ quá trình học hỏi và hình thành những trải nghiệm quan trọng cho sự phát triển não bộ.
Âm nhạc
Âm nhạc là công cụ tuyệt vời giúp trẻ phát triển cả trí tuệ (IQ) lẫn chỉ số cảm xúc (EQ).
- Phát triển IQ và EQ: Các nghiên cứu chỉ ra rằng nhịp điệu âm nhạc có tác động tích cực đến sự phát triển bán cầu não của trẻ, đặc biệt là trong giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi.
- Tăng cường khả năng ghi nhớ và tính toán không gian: Việc cho trẻ nghe nhạc với nhiều tiết tấu âm thanh khác nhau kích thích não bộ hoạt động tích cực hơn, tạo ra nhiều kết nối thần kinh hơn, giúp trẻ phát triển trí tuệ và tăng cường khả năng ghi nhớ. Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature, việc học nhạc có thể cải thiện khả năng tính toán không gian của trẻ lên đến 30% sau 6 tháng.
- Thời điểm bắt đầu: Mẹ có thể cho con tiếp xúc với âm nhạc và bắt đầu học chơi một loại nhạc cụ nào đó từ 3-5 tuổi.
Tập nói
Phát triển ngôn ngữ là một quá trình liên tục, bắt đầu từ những năm tháng đầu đời.
- Dưới 6 tháng: Tiến sĩ bác sĩ Pongsak Noipayak, Trưởng khoa Phát triển & Hành vi Nhi khoa, ĐH Y Bangkok Metropolitan (Thái Lan), khẳng định rằng ngay cả những lời hát ru hay những âm thanh đơn giản như “ô, a” mà mẹ lặp đi lặp lại cũng giúp bé có những tiếp nhận đầu tiên về ngôn ngữ. Biểu hiện của sự tiếp nhận này là việc bé đáp lại lời gọi của mẹ bằng những âm thanh chưa rõ nghĩa. Vì vậy, ba mẹ nên bắt đầu tập nói cho bé ngay từ giai đoạn này.
- 6-12 tháng: Mẹ có thể bắt đầu gọi tên bé, chỉ và nói tên những đồ vật quen thuộc, hát các bài hát đơn giản, đọc truyện tranh.
- 12-18 tháng: Mẹ chỉ cho bé tên các bộ phận cơ thể và mở rộng vốn từ về các đồ vật trong gia đình.
- Sau 18 tháng: Trẻ bắt đầu hiểu được các từ ngữ phức tạp hơn và có thể thực hiện các yêu cầu đơn giản từ cha mẹ.
Bằng cách tạo ra một môi trường ngôn ngữ phong phú và tăng dần về độ khó, cha mẹ sẽ giúp vốn từ vựng của trẻ tăng lên nhanh chóng.
Học ngoại ngữ
Khả năng ngôn ngữ của trẻ phát triển nhanh chóng đến khoảng 7 tuổi.
- Thời điểm tốt nhất: Nếu trẻ được học song song tiếng mẹ đẻ và một ngôn ngữ thứ hai trong giai đoạn này, trẻ có thể nói ngoại ngữ đó một cách trôi chảy sau này. Việc học ngoại ngữ có thể bắt đầu ngay từ năm đầu tiên.
- Lợi ích: Trong giai đoạn này, trẻ sử dụng cùng một khu vực não bộ để tiếp nhận ngôn ngữ, cho thấy bộ não của trẻ còn rất linh hoạt và có khả năng thích ứng cao với việc học nhiều ngôn ngữ cùng một lúc. Theo nghiên cứu từ Đại học Cambridge, trẻ em học song ngữ từ nhỏ có khả năng tập trung và giải quyết vấn đề tốt hơn.
Bác sĩ Đào Thị Yến Phi Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch TPHCM
