Bài viết cung cấp thông tin chi tiết về tầm quan trọng của siêu âm thai trong việc phát hiện dị tật thai nhi. Các thời điểm siêu âm quan trọng, yếu tố ảnh hưởng đến khả năng phát hiện dị tật và lời khuyên của chuyên gia để có một thai kỳ khỏe mạnh được trình bày rõ ràng, dễ hiểu.
Siêu âm thai: Phát hiện dị tật thai nhi và những điều cần biết
Tại sao siêu âm thai lại quan trọng?
Phát hiện sớm dị tật thai nhi giúp cha mẹ có kế hoạch phù hợp: Siêu âm thai là một công cụ quan trọng trong việc theo dõi sức khỏe của thai nhi. Nhờ siêu âm, bác sĩ có thể phát hiện sớm các dị tật bẩm sinh, từ đó tư vấn cho cha mẹ về các lựa chọn điều trị hoặc can thiệp phù hợp. Điều này giúp cha mẹ có thời gian chuẩn bị tâm lý và đưa ra quyết định tốt nhất cho tương lai của con mình.
Siêu âm có thể phát hiện hầu hết dị tật, nhưng phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Theo TS.BS Lê Thị Thu Hà, trưởng phòng khám thai BV Từ Dũ, hầu hết các dị tật thai nhi đều có thể được phát hiện thông qua siêu âm. Tuy nhiên, khả năng phát hiện dị tật còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chất lượng máy siêu âm, kinh nghiệm của bác sĩ siêu âm và thời điểm siêu âm.
Các thời điểm siêu âm quan trọng
3 tháng đầu thai kỳ: Đây là giai đoạn quan trọng để xác định các vấn đề sớm của thai kỳ.
Xác định có thai, vị trí thai, số lượng thai, tim thai: Siêu âm trong giai đoạn này giúp xác định xem thai đã vào tử cung hay chưa, có bao nhiêu thai nhi và tim thai có hoạt động bình thường không. Ngoài ra, siêu âm cũng có thể phát hiện các dấu hiệu của thai trứng hoặc dọa sẩy.
Đo độ mờ gáy (tuần 11-13) để đánh giá nguy cơ Down và rối loạn di truyền: Đo độ mờ gáy là một xét nghiệm quan trọng để đánh giá nguy cơ mắc hội chứng Down và các rối loạn di truyền khác ở thai nhi. Theo ACOG (American College of Obstetricians and Gynecologists), xét nghiệm này nên được thực hiện từ tuần thứ 11 đến tuần thứ 13 của thai kỳ.
Phát hiện dị tật nặng như thai vô sọ, cụt chi: Siêu âm ở giai đoạn này cũng có thể phát hiện một số dị tật nặng như thai vô sọ (không có hộp sọ) hoặc cụt chi. Đây là những dị tật nghiêm trọng có thể cần phải chấm dứt thai kỳ sớm.
3 tháng giữa thai kỳ (tuần 21-24): Giai đoạn này được coi là thời điểm vàng để phát hiện dị tật.
Thời điểm vàng để phát hiện dị tật vì thai còn nhỏ, nước ối nhiều, dễ quan sát: Trong giai đoạn này, thai nhi còn nhỏ và được bao quanh bởi nhiều nước ối, giúp bác sĩ dễ dàng quan sát các cơ quan và cấu trúc của thai nhi. Điều này làm tăng khả năng phát hiện các dị tật.
Phát hiện dị tật từ đầu đến chân: não úng thủy, nứt đốt sống, tim bẩm sinh, chân tay khoèo…: Siêu âm trong giai đoạn này có thể phát hiện nhiều loại dị tật khác nhau, từ các dị tật ở não (như não úng thủy) đến các dị tật ở cột sống (như nứt đốt sống), tim (tim bẩm sinh) và chân tay (chân tay khoèo). Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí Radiology, siêu âm hình thái ở tuần thứ 20-22 có thể phát hiện tới 80-90% các dị tật bẩm sinh lớn.
3 tháng cuối thai kỳ: Khả năng phát hiện dị tật giảm đi trong giai đoạn này.
Khó phát hiện dị tật do nước ối giảm, thai lớn, hình ảnh hạn chế: Trong giai đoạn cuối của thai kỳ, lượng nước ối giảm đi và thai nhi lớn hơn, khiến cho việc quan sát các cơ quan và cấu trúc của thai nhi trở nên khó khăn hơn. Điều này làm giảm khả năng phát hiện các dị tật.
Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng phát hiện dị tật
Máy siêu âm có độ phân giải cao: Máy siêu âm hiện đại với độ phân giải cao sẽ cho hình ảnh rõ nét hơn, giúp bác sĩ dễ dàng phát hiện các dị tật nhỏ.
Bác sĩ có kinh nghiệm, kỹ năng: Kinh nghiệm và kỹ năng của bác sĩ siêu âm đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện dị tật. Bác sĩ có kinh nghiệm sẽ biết cách quan sát và đánh giá các hình ảnh siêu âm để phát hiện các dấu hiệu bất thường.
Thai phụ khám thai đúng lịch để không bỏ lỡ thời điểm vàng: Việc khám thai đúng lịch và thực hiện siêu âm ở các thời điểm quan trọng sẽ giúp tăng khả năng phát hiện dị tật.
Trường hợp bỏ lỡ thời điểm vàng
Sản phụ từ chối siêu âm ở thời điểm quan trọng (22 tuần): Trong trường hợp được đề cập ở trên, sản phụ đã từ chối siêu âm ở tuần thứ 22 của thai kỳ, là thời điểm quan trọng để phát hiện dị tật. Điều này đã làm giảm khả năng phát hiện dị tật chân tay khoèo của thai nhi.
Siêu âm muộn (gần ngày sinh) khó phát hiện dị tật: Việc siêu âm quá muộn, gần ngày sinh, thường không mang lại nhiều giá trị trong việc phát hiện dị tật, vì lúc này thai nhi đã lớn và nước ối đã giảm.
Lời khuyên của chuyên gia
TS.BS Lê Thị Thu Hà nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khám thai đúng lịch: Việc tuân thủ lịch khám thai và siêu âm theo chỉ định của bác sĩ là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe của cả mẹ và bé.
Nếu phát hiện dị tật nặng, bác sĩ sẽ tư vấn chấm dứt thai kỳ sớm: Trong trường hợp phát hiện các dị tật nặng, bác sĩ sẽ tư vấn cho cha mẹ về khả năng can thiệp và đưa ra lời khuyên về việc chấm dứt thai kỳ sớm nếu cần thiết.
Với dị tật nhẹ, khảo sát nhiễm sắc thể và tư vấn kế hoạch điều trị sau sinh: Nếu phát hiện các dị tật nhẹ, bác sĩ có thể đề nghị thực hiện các xét nghiệm nhiễm sắc thể để đánh giá nguy cơ di truyền và tư vấn cho cha mẹ về kế hoạch điều trị sau sinh cho trẻ.
