Fluor: Vai trò, thừa và thiếu hụt đối với sức khỏe răng miệng và cơ thể
Fluor là một vi chất dinh dưỡng thiết yếu, đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển răng, hình thành ngà răng và men răng. Bên cạnh đó, fluor còn tham gia vào quá trình tạo xương và có ảnh hưởng đến sự điều hòa chuyển hóa canxi và phospho trong cơ thể.
Vai trò của Fluor
Ảnh hưởng đến răng và xương
Fluor tập trung chủ yếu ở xương và răng. Quá trình tích lũy fluor ở răng diễn ra mạnh mẽ nhất trong thời kỳ hình thành và phát triển răng vĩnh viễn ở trẻ em. Fluor giúp tăng cường độ cứng chắc của men răng, làm cho răng khó bị tấn công bởi axit từ vi khuẩn, từ đó ngăn ngừa sâu răng (Theo Viện Răng Hàm Mặt Quốc Gia).
Tác động đến chuyển hóa
Fluor có ảnh hưởng đến một số chức năng và hệ thống trong cơ thể. Tuy nhiên, cần duy trì lượng fluor ở mức cân bằng. Thiếu fluor có thể dẫn đến sâu răng, nhưng thừa fluor lại gây rối loạn chuyển hóa phospho-canxi, dẫn đến xốp xương. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng lượng fluor cao có thể ảnh hưởng đến chuyển hóa glucid và lipid, đồng thời ức chế hoạt động của tuyến giáp (Nguồn: Nghiên cứu trên PubMed).
Thừa Fluor
Nguyên nhân và biểu hiện
Tình trạng thừa fluor thường xảy ra ở các vùng có hàm lượng fluor cao trong đất và nước, như các vùng núi lửa hoạt động hoặc vùng có mỏ fluor apatit. Thừa fluor có thể gây nhiễm độc fluor, biểu hiện rõ nhất ở răng là các vệt bẩn màu trắng hoặc vàng trên men răng. Theo thời gian, các vệt này lan rộng, chuyển từ màu xám sang vàng, và xuất hiện các rãnh ăn mòn trên men răng, làm cho răng dễ vỡ. Tình trạng này chỉ ảnh hưởng đến răng vĩnh viễn (Theo hướng dẫn của Bộ Y Tế).
Tác hại ở vùng công nghiệp
Ở các khu công nghiệp sử dụng fluor trong sản xuất (như sản xuất nhôm, magiê, ximăng, phân bón), chất thải công nghiệp có thể làm tăng lượng fluor trong không khí, đất và rau quả. Nhiễm độc fluor mãn tính không chỉ gây biến đổi răng mà còn gây rối loạn chuyển hóa phosphate canxi, dẫn đến biến dạng xương và tăng nguy cơ gãy xương.
Hàm lượng fluor trong thực phẩm (mcg/100g)
Dưới đây là hàm lượng fluor ước tính trong 100g một số loại thực phẩm thông thường:
- Khoai lang: 862mcg
- Đậu tương: 1470mcg
- Cá trích: 160mcg
- Cá thu: 150mcg
- Cà rốt: 61mcg
- Bột mỳ: 53mcg
- Khoai tây: 50mcg
- Cà chua: 50mcg
- Nấm mỡ: 31mcg
- Bưởi: 25mcg
- Chuối tiêu: 23mcg
- Dưa chuột: 20mcg
- Hành tây: 12mcg
- Súp lơ: 12mcg
Lưu ý: Hàm lượng fluor trong thực phẩm có thể thay đổi tùy thuộc vào nguồn gốc, điều kiện trồng trọt và chế biến.
Thiếu Fluor
Tình trạng thiếu fluor và sâu răng
Khi lượng fluor trong nước uống dưới 0,5mg/l, nguy cơ thiếu fluor sẽ tăng lên, đặc biệt là sâu răng. Nghiên cứu cho thấy răng sâu có hàm lượng fluor thấp hơn so với răng bình thường, làm giảm độ bền của răng trước tác động của axit hữu cơ. Mối liên hệ nghịch đảo giữa lượng fluor trong nước uống và tỷ lệ sâu răng đã được chứng minh rõ ràng.
Vai trò của fluor trong phòng ngừa sâu răng
Fluor giúp giảm sâu răng ở trẻ em từ 20-40%, nhưng không loại trừ hoàn toàn nguy cơ sâu răng do còn có vai trò của đường và vệ sinh răng miệng. Tuy nhiên, vai trò phòng ngừa sâu răng của fluor là không thể phủ nhận.
Phòng bệnh
Biện pháp ở vùng thừa fluor
Ở những nơi có hàm lượng fluor cao, cần hạn chế sử dụng nguồn nước có nhiều fluor và thực hiện các biện pháp bảo vệ không khí ở khu vực công nghiệp.
Biện pháp ở vùng thiếu fluor
Ở những nơi thiếu fluor, nên bổ sung fluor vào nước uống (lên đến 1-1,2mg/l) và tăng cường sử dụng thực phẩm giàu fluor.
Chế độ ăn uống và dinh dưỡng
Chế độ ăn uống cần cân đối canxi, phospho và vitamin D để tăng cường hấp thu fluor. Ngoài ra, thiếu vitamin A, D và suy dinh dưỡng protein-năng lượng có thể gây giảm sản men răng và giảm khả năng tiêu hóa tinh bột đường, làm tăng nguy cơ sâu răng. Do đó, cần đảm bảo chế độ ăn uống hợp lý, cung cấp đầy đủ vitamin, protein và các thành phần dinh dưỡng khác, kết hợp với vệ sinh răng miệng tốt.
