Giáo sư Hồ Đắc Di: Cuộc đời và sự nghiệp y học vĩ đại
Tiểu sử và sự nghiệp
Giáo sư Hồ Đắc Di (1900-1984) là một nhà giáo, nhà khoa học, và nhà quản lý y tế hàng đầu của Việt Nam. Ông là một trong những người đặt nền móng cho nền y học hiện đại của nước nhà, có những đóng góp to lớn trong sự nghiệp đào tạo cán bộ y tế và phát triển các công trình nghiên cứu khoa học.
- Sự nghiệp chính trị và quản lý: Giáo sư Hồ Đắc Di từng là đại biểu Quốc hội từ khóa 2 đến khóa 5, Uỷ viên Uỷ ban thường vụ Quốc hội các khoá 2,3,4. Ông cũng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong ngành giáo dục và y tế như Hiệu trưởng Trường đại học Y Hà Nội, Tổng giám đốc Đại học vụ Việt Nam, Giám đốc Vụ Đại học và Trung học chuyên nghiệp, Uỷ viên Uỷ ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước.
- Hoạt động xã hội: Bên cạnh công tác chuyên môn và quản lý, GS. Hồ Đắc Di còn tích cực tham gia các hoạt động xã hội như Chủ tịch Hội Hữu Nghị Việt-Pháp, Uỷ viên Uỷ ban Trung ương mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam.
- Ghi nhận và tưởng thưởng: Với những cống hiến to lớn cho đất nước, GS. Hồ Đắc Di đã được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và nhiều huân chương cao quý như Huân chương Độc lập hạng nhất, Huân chương Kháng chiến hạng nhất và hai hạng ba, Huân chương Lao Động hạng nhất và hạng hai, Huy chương Vì thế hệ trẻ, Chiến sĩ thi đua toàn quốc nǎm 1952 và 1956.
Quá trình học tập và làm việc
- Giai đoạn học tập tại Pháp (1918-1932): Năm 1918, theo lời khuyên của bác sĩ Thiroux, ngự y của triều đình Huế, gia đình đã cho ông sang Pháp du học. Ông học tại bệnh viện Cochin, dưới sự hướng dẫn của giáo sư Ferdinand Widal, một nhà khoa học nổi tiếng trong lĩnh vực y học lâm sàng. Tại Pháp, ông đã tiếp xúc với nhà yêu nước Nguyễn Ái Quốc và tham gia các hoạt động yêu nước.
- Trở về nước và làm việc trong chế độ cũ: Sau khi tốt nghiệp bác sĩ nội trú, Hồ Đắc Di làm phẫu thuật một thời gian ở bệnh viện Tenon, rồi về nước. Tuy nhiên, khi trở về Việt Nam, ông gặp nhiều khó khăn do sự phân biệt đối xử của thực dân Pháp. Ông chỉ được làm bác sĩ tập sự tại bệnh viện Huế, sau đó bị điều chuyển về Quy Nhơn.
- Tham gia Cách mạng và đóng góp cho nền y tế cách mạng: Sau Cách mạng tháng Tám, GS. Hồ Đắc Di được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ giao nhiều trọng trách quan trọng trong ngành y tế và giáo dục. Ông đã gánh vác nhiều trọng trách như Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược, giám đốc Bệnh viện Đồn Thuỷ, Tổng thanh tra y tế, Tổng Giám đốc Đại học vụ.
Cống hiến cho y học Việt Nam
- Sáng lập và phát triển Trường Đại học Y Hà Nội: GS. Hồ Đắc Di là người sáng lập Trường Đại học Y Hà Nội và làm Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam từ ngày thành lập tới năm 1984. Ông có vai trò quan trọng trong việc xây dựng chương trình đào tạo, phát triển đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất cho trường.
- Nghiên cứu khoa học và phẫu thuật: Ông có nhiều công trình nghiên cứu khoa học giá trị, đặc biệt trong lĩnh vực phẫu thuật. GS. Hồ Đắc Di là người đầu tiên đưa ra phương pháp mổ dạ dày (nối thông dạ dày-tá tràng) để điều trị chứng hẹp môn vị do bệnh loét dạ dày- tá tràng gây ra, thay thế cho phương pháp cắt bỏ dạ dày vẫn dùng trước đó. Đây là cách điều trị bảo tồn, được mang tên Ông, được nhiều sách giáo khoa, nhiều công trình nhắc đến và thừa nhận giá trị trong suốt 30-40 nǎm.
- Đóng góp trong kháng chiến: Trong kháng chiến chống Pháp, ông cùng học trò duy trì và phát triển Trường Đại học Y-Dược khoa, đào tạo đội ngũ cán bộ y tế phục vụ kháng chiến. Phương châm đào tạo nổi tiếng mà giáo sư đề ra lúc đó đã được lịch sử thừa nhận là khoa học và hiệu quả: 'Đi phục vụ chiến dịch, về trường tổng kết, lại đi chiến dịch: từ thực tiễn, thông qua thực nghiệm khoa học, lại trở về thực tiễn'.
Tư tưởng và triết lý y học
- Y học gắn liền với thực tiễn và phục vụ nhân dân: GS. Hồ Đắc Di có tư tưởng y học sâu sắc, gắn liền với văn hóa, khoa học và tinh thần yêu nước. Ông luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn. Ông cho rằng y học phải phục vụ nhân dân, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Đạo đức nghề nghiệp và tinh thần tự học: Ông đề cao đạo đức nghề nghiệp, tinh thần tự học và phê bình trong đào tạo cán bộ y tế. Theo ông, người thầy thuốc không chỉ cần có kiến thức chuyên môn vững vàng mà còn phải có tấm lòng nhân ái, tận tâm với người bệnh. Đồng thời, phải luôn trau dồi kiến thức, học hỏi kinh nghiệm để nâng cao trình độ chuyên môn.
- Triết lý giáo dục: GS. Hồ Đắc Di luôn trăn trở về việc nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ y tế. Ông từng nhắc nhở 'trường đại học không phải là trường phổ thông cấp 4', mà là nơi 'biến quá trình người học từ chỗ được đào tạo thành quá trình người học từ chỗ được đào tạo thành quá trình họ có thể tự đào tạo'. Ông khuyến khích sinh viên phát huy tính chủ động, sáng tạo trong học tập và nghiên cứu khoa học.
Di sản của GS. Hồ Đắc Di không chỉ là những công trình nghiên cứu khoa học có giá trị mà còn là những tư tưởng, triết lý y học sâu sắc, có ý nghĩa lâu dài đối với sự phát triển của ngành y tế Việt Nam. Ông là một tấm gương sáng về tinh thần yêu nước, lòng say mê khoa học và sự tận tâm với nghề nghiệp, xứng đáng để các thế hệ thầy thuốc Việt Nam học tập và noi theo.
