Đảo Gốc Động Mạch ở Trẻ Sơ Sinh: Hiểu Rõ và Cập Nhật
Tổng quan về đảo gốc động mạch
- Định nghĩa và tỷ lệ mắc bệnh: Đảo gốc động mạch là một trong những dị tật tim bẩm sinh nghiêm trọng nhất, chiếm khoảng 5-7% tổng số trẻ mắc dị tật tim. Tần suất mắc bệnh ước tính khoảng 20-30 trên 100.000 trẻ sinh ra. Theo Viện Tim mạch Việt Nam, dị tật tim bẩm sinh nói chung chiếm tỉ lệ khoảng 0.8% số trẻ mới sinh.
- Mức độ nguy hiểm: Bệnh có tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được can thiệp phẫu thuật kịp thời. Thống kê cho thấy tỷ lệ tử vong có thể lên đến 30% trong tuần đầu sau sinh, 50% trong tháng đầu và 90% trong năm đầu đời nếu không có biện pháp can thiệp (Theo Th.S, Bác sĩ Ngô Chí Hiếu, Bệnh viện Tim Hà Nội).
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
- Không do di truyền: Đảo gốc động mạch thường không phải là bệnh di truyền.
- Liên quan đến quá trình mang thai của mẹ: Bệnh có thể liên quan đến các yếu tố trong quá trình mang thai của người mẹ như nhiễm virus (sốt virus) hoặc mang thai khi tuổi đã cao. Các yếu tố môi trường và sức khỏe của mẹ trong thai kỳ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của tim thai nhi.
Cơ chế bệnh sinh của đảo gốc động mạch
- Bất thường trong quá trình tạo hình tim ở giai đoạn phôi thai: Dị tật này xảy ra do sự bất thường trong quá trình hình thành và phát triển của tim khi thai nhi còn trong bụng mẹ, dẫn đến việc các động mạch chính của tim bị “đổi chỗ”.
- Động mạch chủ và động mạch phổi đổi chỗ: Trong tình trạng bình thường, động mạch chủ sẽ nhận máu giàu oxy từ tâm thất trái để đưa đi nuôi cơ thể, còn động mạch phổi nhận máu nghèo oxy từ tâm thất phải để đưa lên phổi. Ở bệnh nhân đảo gốc động mạch, vị trí của hai động mạch này bị đảo ngược.
- Ảnh hưởng đến sự lưu thông máu: Do sự đảo ngược này, máu giàu oxy và máu nghèo oxy không được lưu thông đúng cách. Máu giàu oxy từ phổi trở về tim rồi lại được bơm trở lại phổi, trong khi máu nghèo oxy từ cơ thể trở về tim lại được bơm trở lại cơ thể mà không qua phổi để nhận oxy. Để duy trì sự sống, bệnh nhân cần có một lỗ thông giữa tâm nhĩ trái và phải để máu giàu và nghèo oxy có thể trộn lẫn.
Các phương pháp điều trị
- Trước phẫu thuật chuyển gốc động mạch: Trước khi có phẫu thuật chuyển gốc động mạch, các biện pháp can thiệp thường chỉ tập trung vào việc mở rộng lỗ thông giữa hai tâm nhĩ để cải thiện sự trộn lẫn máu. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ mang tính tạm thời và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân thường không cao.
- Phẫu thuật chuyển gốc động mạch: Phẫu thuật chuyển gốc động mạch là phương pháp điều trị triệt để cho bệnh đảo gốc động mạch. Trong quá trình phẫu thuật, các bác sĩ sẽ thực hiện việc chuyển đổi vị trí của động mạch chủ và động mạch phổi về đúng vị trí giải phẫu bình thường. Đồng thời, các động mạch vành cũng phải được chuyển cẩn thận để đảm bảo máu lưu thông đến nuôi dưỡng cơ tim.
- Yếu tố thành công: Thành công của ca phẫu thuật phụ thuộc rất lớn vào việc chuyển động mạch vành có hoàn hảo hay không. Nếu động mạch vành không được chuyển đúng cách, các vùng cơ tim do các động mạch này nuôi dưỡng sẽ bị thiếu máu, thiếu oxy, dẫn đến nguy cơ tử vong cao.
Các ca phẫu thuật thành công
- Bệnh viện Nhi T.Ư: Bệnh viện Nhi Trung ương đã thực hiện thành công nhiều ca phẫu thuật đảo gốc động mạch, thậm chí trên cả những bệnh nhi có cân nặng rất thấp (ví dụ, 3,5kg). Các bác sĩ đã thực hiện phẫu thuật thông tim cấp cứu để mở rộng lỗ thông giữa hai tâm nhĩ, sau đó phẫu thuật chuyển gốc động mạch về đúng vị trí sinh lý.
- Bệnh viện Tim Hà Nội: Bệnh viện Tim Hà Nội cũng đã có những thành công đáng kể trong việc phẫu thuật chuyển vị đại động mạch cho các bệnh nhi bị đảo gốc động mạch. Các bệnh nhi thường nhập viện trong tình trạng tím tái và suy hô hấp nặng. Quá trình phẫu thuật kéo dài khoảng 6 giờ, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bác sĩ phẫu thuật, gây mê và hồi sức.
Thách thức trong phẫu thuật ở trẻ nhỏ
- Khó khăn trong gây mê, phẫu thuật và hồi sức: Phẫu thuật tim ở trẻ nhỏ gặp nhiều thách thức do kích thước mạch máu nhỏ, thể trạng yếu và nguy cơ suy tim cao. Quá trình gây mê, phẫu thuật và hồi sức đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm của đội ngũ y tế.
- Mạch máu nhỏ, thể trạng yếu, dễ suy tim: Trẻ nhỏ có mạch máu rất nhỏ, điều này đòi hỏi kỹ thuật phẫu thuật phải hết sức chính xác và cẩn thận. Thêm vào đó, thể trạng yếu và nguy cơ suy tim cao làm tăng thêm độ khó của ca phẫu thuật.
Tư vấn và hỗ trợ
- Thông tin về hội thảo và tư vấn miễn phí từ Trung tâm Y tế Parkway (năm 2008): Vào năm 2008, Trung tâm Y tế Parkway đã tổ chức các buổi hội thảo và tư vấn miễn phí về bệnh tim nhi. Đây là cơ hội để các bậc phụ huynh có thể tìm hiểu thêm thông tin và được tư vấn trực tiếp từ các chuyên gia.
- Giao lưu trực tuyến với bác sĩ Sriram Shankar: Báo Tiền Phong Online đã phối hợp với Trung tâm Y tế Parkway tổ chức buổi giao lưu trực tuyến với bác sĩ Sriram Shankar, một chuyên gia có hơn 25 năm kinh nghiệm trong phẫu thuật tim người lớn và tim nhi. Buổi giao lưu này đã giúp giải đáp nhiều thắc mắc của độc giả về bệnh tim bẩm sinh ở trẻ em.
Lưu ý: Một số thông tin về hội thảo và tư vấn miễn phí đã diễn ra vào năm 2008, độc giả nên tìm kiếm các chương trình và sự kiện tương tự hiện nay để được hỗ trợ tốt nhất.
