Dị ứng thực phẩm ở trẻ em: Vấn đề thường gặp và những điều cần biết
Dị ứng thực phẩm là một vấn đề sức khỏe ngày càng phổ biến ở trẻ em. Theo một điều tra tại TP.HCM, có tới hơn 20% trẻ em bị mẫn cảm với một số loại thực phẩm. Vậy dị ứng thực phẩm là gì, nguyên nhân do đâu và làm thế nào để phòng ngừa? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này.
Tỷ lệ dị ứng thực phẩm ở trẻ em Việt Nam
- Thống kê tại TP.HCM cho thấy hơn 20% trẻ em bị mẫn cảm với một số loại thực phẩm. Điều này cho thấy dị ứng thực phẩm là một vấn đề đáng quan tâm trong cộng đồng, đặc biệt là ở trẻ em. Các bậc phụ huynh cần trang bị kiến thức để nhận biết và xử lý kịp thời khi trẻ có dấu hiệu dị ứng.
Dị ứng thực phẩm là gì?
- Dị ứng thực phẩm là phản ứng của cơ thể khi hệ miễn dịch nhận diện nhầm một thành phần trong thực phẩm là có hại. Thông thường, hệ miễn dịch sẽ bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus. Tuy nhiên, ở những người bị dị ứng thực phẩm, hệ miễn dịch lại phản ứng quá mức với một số thành phần vô hại trong thực phẩm, gọi là chất gây dị ứng (allergen).
Nguyên nhân gây dị ứng thực phẩm ở trẻ em
Dị ứng thực phẩm ở trẻ em có thể do nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
- Yếu tố di truyền: Trẻ có nguy cơ cao bị dị ứng thực phẩm nếu bố mẹ hoặc người thân trong gia đình có tiền sử dị ứng.
- Hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện: Hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ còn non yếu, chưa đủ khả năng tiêu hóa hoàn toàn các protein trong thực phẩm, dẫn đến việc các protein này xâm nhập vào máu và gây ra phản ứng dị ứng.
- Tiếp xúc sớm với các loại thực phẩm dễ gây dị ứng: Việc cho trẻ ăn quá sớm các loại thực phẩm dễ gây dị ứng như sữa bò, trứng, đậu phộng có thể làm tăng nguy cơ phát triển dị ứng.
Các loại thực phẩm gây dị ứng thường gặp ở trẻ em
Một số loại thực phẩm thường gây dị ứng ở trẻ em bao gồm:
- Sữa bò
- Trứng
- Đậu phộng
- Các loại hạt (hạnh nhân, óc chó, hạt điều…)
- Lúa mì
- Đậu nành
- Cá
- Động vật có vỏ (tôm, cua, sò, ốc…)
Triệu chứng dị ứng thực phẩm ở trẻ em
Các triệu chứng dị ứng thực phẩm ở trẻ em có thể khác nhau tùy thuộc vào loại thực phẩm gây dị ứng và mức độ phản ứng của cơ thể. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:
- Nổi mề đay, phát ban
- Ngứa ngáy
- Sưng môi, lưỡi, mặt
- Khó thở, thở khò khè
- Đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy
- Trong trường hợp nặng có thể gây sốc phản vệ: Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng. Các triệu chứng của sốc phản vệ bao gồm khó thở dữ dội, tụt huyết áp, mất ý thức. Cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức nếu có dấu hiệu sốc phản vệ.
Chẩn đoán dị ứng thực phẩm ở trẻ em
Để chẩn đoán dị ứng thực phẩm ở trẻ em, bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp sau:
- Hỏi tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử dị ứng của gia đình và các triệu chứng của trẻ sau khi ăn một loại thực phẩm cụ thể.
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ khám để tìm các dấu hiệu dị ứng như phát ban, sưng tấy.
- Test lẩy da: Một lượng nhỏ chất gây dị ứng được đưa vào da của trẻ để xem có phản ứng gì xảy ra không.
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể đo lượng kháng thể IgE đặc hiệu với một loại thực phẩm cụ thể.
- Thử thách thực phẩm: Trẻ được cho ăn một lượng nhỏ thực phẩm nghi ngờ gây dị ứng dưới sự giám sát của bác sĩ để xem có phản ứng gì xảy ra không.
Điều trị dị ứng thực phẩm ở trẻ em
Hiện nay, không có cách chữa khỏi hoàn toàn dị ứng thực phẩm. Phương pháp điều trị chính là:
- Tránh tuyệt đối các loại thực phẩm gây dị ứng: Đây là biện pháp quan trọng nhất để ngăn ngừa các phản ứng dị ứng.
- Sử dụng thuốc kháng histamine để giảm nhẹ triệu chứng: Thuốc kháng histamine có thể giúp giảm ngứa, phát ban và các triệu chứng nhẹ khác.
- Sử dụng epinephrine (adrenalin) trong trường hợp sốc phản vệ: Epinephrine là thuốc cấp cứu được sử dụng để điều trị sốc phản vệ. Cần tiêm epinephrine ngay lập tức nếu trẻ có dấu hiệu sốc phản vệ.
Phòng ngừa dị ứng thực phẩm ở trẻ em
Để phòng ngừa dị ứng thực phẩm ở trẻ em, các bậc phụ huynh có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và có thể giúp giảm nguy cơ dị ứng.
- Ăn dặm đúng cách, từ từ giới thiệu từng loại thực phẩm mới: Khi bắt đầu cho trẻ ăn dặm, nên giới thiệu từng loại thực phẩm mới một, cách nhau vài ngày để theo dõi phản ứng của trẻ.
- Theo dõi phản ứng của trẻ sau khi ăn: Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu dị ứng nào sau khi ăn một loại thực phẩm cụ thể, hãy ngừng cho trẻ ăn loại thực phẩm đó và tham khảo ý kiến bác sĩ.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi cho trẻ ăn các loại thực phẩm dễ gây dị ứng: Đặc biệt là nếu gia đình có tiền sử dị ứng.
- Đọc kỹ thành phần thực phẩm trước khi mua: Để đảm bảo rằng thực phẩm không chứa các thành phần mà trẻ bị dị ứng.
Lưu ý khi chăm sóc trẻ bị dị ứng thực phẩm
- Luôn mang theo epinephrine (adrenalin) nếu trẻ có tiền sử sốc phản vệ: Và biết cách sử dụng thuốc này.
- Thông báo cho nhà trường, người chăm sóc trẻ về tình trạng dị ứng của trẻ: Để họ có thể giúp trẻ tránh các loại thực phẩm gây dị ứng và xử lý kịp thời nếu trẻ bị dị ứng.
- Hướng dẫn trẻ cách nhận biết và tránh các loại thực phẩm gây dị ứng: Khi trẻ lớn hơn, hãy dạy trẻ cách tự bảo vệ mình khỏi các loại thực phẩm gây dị ứng.
Nguồn tham khảo:
