Tình trạng đáng báo động về tật khúc xạ ở học sinh Việt Nam
Tình trạng quá tải thị giác gần, như học tập, giải trí và sử dụng máy tính, đã làm gia tăng đáng kể các tật khúc xạ, đặc biệt là cận thị, trong môi trường học đường, đặc biệt là ở các khu vực đô thị.
Thực trạng đáng lo ngại
- Số lượng lớn học sinh mắc tật khúc xạ:
- Theo thống kê, ước tính có hơn 2.8 triệu học sinh từ 6-15 tuổi tại Việt Nam mắc các bệnh về mắt và cần đeo kính để điều chỉnh thị lực. Con số này cho thấy mức độ phổ biến và nghiêm trọng của vấn đề tật khúc xạ ở lứa tuổi học đường.
- Tỷ lệ mắc tật khúc xạ cao:
- Một cuộc điều tra được tiến hành tại Đà Nẵng, Hà Tĩnh và Hải Phòng cho thấy có tới 26.14% học sinh phổ thông mắc các tật khúc xạ như cận thị, viễn thị và loạn thị. Trong số này, tỷ lệ cận thị chiếm phần lớn, lên đến 79.53%. Điều này cho thấy cận thị là tật khúc xạ phổ biến nhất trong độ tuổi học sinh.
- Sự khác biệt giữa thành thị và nông thôn:
- Kết quả điều tra cũng chỉ ra sự khác biệt rõ rệt về tỷ lệ mắc tật khúc xạ giữa khu vực thành thị và nông thôn. Trong khi tỷ lệ này ở khu vực thành thị là 26.94%, thì ở khu vực nông thôn chỉ là 14.44%. Sự khác biệt này có thể do nhiều yếu tố, bao gồm điều kiện học tập, sinh hoạt và tiếp cận với các thiết bị điện tử.
- Tỷ lệ cận thị cao ở các thành phố lớn:
- Tình hình cận thị đặc biệt nghiêm trọng ở các thành phố lớn như Hà Nội (24%), TP.HCM (40%) và Hải Phòng (60%). Điều này có thể liên quan đến áp lực học tập cao, thời gian sử dụng thiết bị điện tử nhiều và môi trường sống thiếu ánh sáng tự nhiên.
- Nguyên nhân:
- Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là sự quá tải trong các hoạt động đòi hỏi thị giác gần, như học tập, làm việc, giải trí và sử dụng máy tính. Mặc dù chế độ dinh dưỡng của học sinh ngày nay đã được cải thiện, nhưng việc lạm dụng các thiết bị điện tử và thiếu thời gian hoạt động ngoài trời vẫn là những yếu tố nguy cơ quan trọng.
Chăm sóc mắt chưa đúng cách
- Khám mắt không định kỳ:
- Một vấn đề đáng lo ngại là phần lớn học sinh chưa được khám mắt định kỳ. Thông thường, các em chỉ được khám mắt tại trường học, và việc kiểm tra thường do cán bộ y tế học đường (thường là giáo viên kiêm nhiệm) thực hiện.
- Cơ sở vật chất y tế thiếu thốn:
- Kiểm tra tại nhiều trường học cho thấy cơ sở vật chất phục vụ cho việc chăm sóc mắt còn rất thiếu thốn. Nhiều trường không có pano quảng cáo về bảo vệ mắt và không có bảng đo thị lực cho học sinh.
- Tuyên truyền yếu kém:
- Hoạt động tuyên truyền về chăm sóc và bảo vệ mắt trong trường học chưa được quan tâm đúng mức. Nhiều giáo viên cho biết họ chưa từng dạy cho học sinh về nội dung này, và trường học cũng không tổ chức các hoạt động truyền thông về phòng chống tật khúc xạ.
- Bảo hiểm y tế chưa hiệu quả:
- Số lượng học sinh khám chữa bệnh tại bệnh viện bằng bảo hiểm y tế còn rất hạn chế. Hệ thống bảo hiểm y tế cũng chưa có các hoạt động cụ thể trong trường học để phòng chống các bệnh về mắt nói chung và tật khúc xạ nói riêng.
- Thiếu nhận thức:
- Thực tế cho thấy, đa phần học sinh không biết mình bị tật khúc xạ. Tỷ lệ này ở TP.HCM là 80%, Đà Nẵng là 50% và Bắc Ninh là hơn 80%. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc nâng cao nhận thức về tật khúc xạ cho học sinh và cộng đồng.
- Đeo kính không đúng cách:
- Một vấn đề khác là nhiều học sinh đeo kính không đúng cách, như đeo kính không đủ độ hoặc không phù hợp với tình trạng mắt của mình. Điều này có thể làm cho mắt nhìn mờ hơn và tăng độ nhanh hơn.
- Lý do không đeo kính:
- Nhiều học sinh không muốn đeo kính vì cảm thấy vướng víu hoặc không đẹp. Bên cạnh đó, một số gia đình có hoàn cảnh khó khăn không đủ khả năng mua kính cho con em mình.
Hậu quả và giải pháp
- Hậu quả nghiêm trọng:
- Cận thị nặng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như bong võng mạc, dẫn đến mù lòa. Các tật khúc xạ khác như viễn thị nặng, loạn thị hoặc lệch khúc xạ cũng có thể gây lác và mù một mắt.
- Giải pháp:
- Khám sàng lọc định kỳ: Tất cả trẻ em nên được khám sàng lọc tật khúc xạ ít nhất một lần trước khi đi học (6 tuổi) và mỗi năm một lần trong các năm học ở cấp tiểu học và THCS.
- Điều chỉnh thói quen sinh hoạt: Học sinh cần hạn chế thời gian đọc sách, sử dụng máy tính và xem TV liên tục. Sau mỗi giờ làm việc hoặc học tập, nên nghỉ ngơi từ 5-10 phút và xoa nhẹ lên mắt nhiều lần.
- Đảm bảo ánh sáng: Cần đảm bảo đủ ánh sáng khi học tập và làm việc, cũng như ánh sáng trong lớp học.
- Cân nhắc phẫu thuật laser: Phương pháp chỉnh tật khúc xạ bằng laser có thể làm thay đổi cấu trúc của mắt và vẫn có thể gây ra các biến chứng của cận thị. Trong một số trường hợp, bệnh nhân vẫn cần đeo kính sau phẫu thuật để đạt được hiệu quả tốt nhất. Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa mắt để được tư vấn và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất.
