Bài viết nêu bật tỷ lệ hút thuốc cao ở người bệnh tâm thần, phân tích lịch sử mối liên hệ giữa hút thuốc và bệnh tâm thần, đồng thời khẳng định người bệnh tâm thần hoàn toàn có thể bỏ thuốc lá nếu được hỗ trợ đúng cách và có niềm tin vào bản thân.
Bệnh tâm thần và thuốc lá: Giải quyết vấn đề hút thuốc ở người bệnh tâm thần
Tỷ lệ hút thuốc cao ở người bệnh tâm thần
Tỷ lệ hút thuốc ở người lớn đã giảm dần kể từ những năm 1960, nhưng đáng buồn là những người mắc bệnh tâm thần lại không được hưởng lợi từ xu hướng tích cực này. Họ vẫn là một nhóm dân số có tỷ lệ hút thuốc lá cao.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), khoảng 20% người trưởng thành ở Mỹ mắc bệnh tâm thần, nhưng nhóm này lại chiếm hơn 30% tổng số người hút thuốc lá ở Mỹ. Điều này cho thấy một sự chênh lệch đáng kể.
Tỷ lệ hút thuốc lá cũng cao hơn đáng kể ở nhóm người có các vấn đề về sức khỏe tâm thần. Một nghiên cứu cho thấy tỷ lệ này là 36%, cao hơn nhiều so với 21% ở dân số Mỹ nói chung. Cần lưu ý rằng nghiên cứu này không bao gồm những người chỉ bị lạm dụng chất gây nghiện hoặc rối loạn hành vi, vì vậy tỷ lệ thực tế có thể còn cao hơn.
Tỷ lệ hút thuốc thậm chí còn cao hơn đối với một số bệnh tâm thần cụ thể. Ví dụ, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng hơn 80% những người bị tâm thần phân liệt hút thuốc lá, trong khi tỷ lệ này ở những người mắc chứng sợ hãi (phobias) là khoảng 34%.
Lịch sử mối liên hệ giữa hút thuốc và bệnh tâm thần
Trong văn hóa đại chúng, hút thuốc lá và bệnh tâm thần từ lâu đã có mối liên hệ chặt chẽ, đặc biệt là trong các bộ phim và cuốn sách mô tả về các bệnh viện tâm thần. Hình ảnh này không phải là không có cơ sở.
Sigmund Freud, 'cha đẻ của phân tâm học', là một người nghiện thuốc lá nặng. Ông hút trung bình 20 điếu xì gà mỗi ngày và tiếp tục hút thuốc cho đến khi qua đời, ngay cả sau khi được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vòm họng. Điều này cho thấy mức độ nghiện nicotine có thể ảnh hưởng đến ngay cả những người hiểu biết sâu sắc về tâm lý con người.
Trong quá khứ, văn hóa trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe tâm thần thậm chí còn khuyến khích bệnh nhân hút thuốc. Thuốc lá từng được xem như một phần thưởng hoặc một cách để xoa dịu bệnh nhân.
Một số bệnh viện tâm thần còn nhận thuốc lá miễn phí từ các công ty thuốc lá để cung cấp cho bệnh nhân tâm thần dài ngày. Điều này cho thấy sự thông đồng đáng lo ngại giữa ngành công nghiệp thuốc lá và các cơ sở chăm sóc sức khỏe.
Ngành công nghiệp thuốc lá cũng góp phần củng cố niềm tin sai lầm rằng những người bị bệnh tâm thần có thể sử dụng thuốc lá để tự điều trị các triệu chứng của họ. Tuy nhiên, nghiên cứu đã chỉ ra điều ngược lại.
Nghiên cứu cho thấy rằng bỏ thuốc lá có thể giúp giảm các triệu chứng trầm cảm, lo lắng và căng thẳng, đồng thời cải thiện tâm trạng và chất lượng cuộc sống nói chung. Điều này cho thấy rằng việc cai thuốc lá có thể mang lại lợi ích đáng kể cho sức khỏe tâm thần.
Mặc dù có những dấu hiệu cho thấy văn hóa trong các cơ sở y tế tâm thần đang dần thay đổi, nhưng vẫn còn một chặng đường dài phía trước. Theo một cuộc khảo sát năm 2016 của Cơ quan Quản lý Dịch vụ Sức khỏe Tâm thần và Lạm dụng Chất gây nghiện, khoảng 90% các bệnh viện đa khoa đã cấm hút thuốc, nhưng chỉ có 49% các cơ sở chăm sóc sức khỏe tâm thần thực hiện điều này.
Người bệnh tâm thần có thể bỏ thuốc lá?
Mối liên kết văn hóa mạnh mẽ giữa hút thuốc lá và bệnh tâm thần đã khiến nhiều bác sĩ lâm sàng tin rằng những người bị bệnh tâm thần không muốn hoặc không thể bỏ thuốc lá. Tuy nhiên, đây là một quan niệm sai lầm.
Sự thật là, những người bị bệnh tâm thần hoàn toàn có thể bỏ thuốc lá. Đôi khi, họ chỉ cần thêm một chút thời gian, sự hỗ trợ và các phương pháp điều trị phù hợp.
Nghiên cứu cho thấy rằng những người bị bệnh tâm thần cũng quan tâm đến việc bỏ thuốc lá như những người khác. Họ cũng có thể bỏ thuốc thành công, mặc dù họ có thể cần điều trị lâu dài hơn và cần nhiều ý chí hơn.
Một nghiên cứu cho thấy rằng khi những người bị rối loạn tâm thần cố gắng bỏ thuốc lá, họ thường thực hiện nhiều nỗ lực hơn, nhưng lại tái nghiện nhanh hơn và gặp nhiều khó khăn hơn trong việc duy trì cai thuốc lá.
Việc cai thuốc lá có thể khó khăn hơn đối với những người bị bệnh tâm thần vì họ thường dễ bị tổn thương hơn. Nhiều người có ít nguồn lực tài chính hơn, điều kiện sống không ổn định và thiếu bảo hiểm sức khỏe. Những yếu tố này có thể làm tăng thêm những thách thức trong quá trình cai thuốc lá.
Ngay cả những lời khuyên tự giúp đỡ đơn giản như tự nhủ 'tôi sẽ bỏ thuốc lá' có thể không hiệu quả đối với những người bị bệnh tâm thần. Các phương pháp cai thuốc lá truyền thống cần được điều chỉnh để phù hợp với nhu cầu cụ thể của họ.
Các chương trình cai thuốc lá cần được cá nhân hóa để phù hợp với bệnh tâm thần của từng người. Ví dụ, những người bị tâm thần phân liệt có thể gặp khó khăn trong việc học tập và tiếp thu thông tin. Do đó, việc sử dụng các công cụ đa phương tiện như video và âm thanh có thể giúp họ tập trung và hiểu rõ hơn về nội dung.
Điều quan trọng là phải 'giải mã' những thuật ngữ chuyên môn thành ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu để bệnh nhân có thể nắm bắt thông tin và áp dụng chúng vào thực tế.
Có rất nhiều quan niệm sai lầm xung quanh bệnh tâm thần và hút thuốc lá. Việc giáo dục bệnh nhân, bác sĩ và cộng đồng có thể giúp làm sáng tỏ những điều này và thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau.
Tuy nhiên, điều quan trọng nhất trong việc giúp đỡ những người bị bệnh tâm thần bỏ thuốc lá là giúp họ tin rằng họ có thể làm được. Khi một người đã quen với việc bị người khác nói rằng họ không thể làm được điều gì đó, thì việc tin rằng họ có thể vượt qua một thử thách khó khăn như cai thuốc lá có thể là một rào cản lớn.
