Trắc bách diệp, cây thuốc quý với lá và hạt có nhiều công dụng. Lá giúp lương huyết, cầm máu, trị xuất huyết, rụng tóc. Hạt dưỡng tâm, an thần, nhuận tràng, chữa mất ngủ, táo bón. Các bài thuốc dân gian từ trắc bách diệp bao gồm chữa xuất huyết, an thần, bổ tim, và trị rụng tóc.

Trắc Bách Diệp: Vị Thuốc Quý Từ Thiên Nhiên

Tổng Quan Về Trắc Bách Diệp

• Mô tả: Trắc bách diệp là một loài cây thường xanh, có dáng vẻ đẹp và sức sống bền bỉ quanh năm. Không chỉ được trồng để làm cảnh, trắc bách diệp còn được biết đến với nhiều công dụng chữa bệnh trong y học cổ truyền.

• Bộ phận dùng: Trong y học, lá và hạt của trắc bách diệp là hai bộ phận chính được sử dụng để điều chế các bài thuốc.

• Thời gian thu hái:

  • Lá: Có thể thu hái lá trắc bách diệp quanh năm, nhưng thời điểm tốt nhất để thu hoạch là từ tháng 9 đến tháng 11. Lúc này, lá cây có dược tính cao nhất. Khi hái, nên chọn cả cành, sau đó cắt bỏ những cành to và đem phơi khô trong bóng râm để giữ được dược chất. Bảo quản lá khô ở nơi thoáng mát để dùng dần.
  • Hạt: Hạt trắc bách diệp thường được thu hái vào mùa thu và mùa đông. Sau khi thu hoạch, hạt cần được phơi khô, xát bỏ lớp vỏ ngoài, rồi tiếp tục phơi khô phần nhân bên trong.

Công Dụng Theo Đông Y

• Lá trắc bách diệp:
  • Vị: Theo Đông y, lá trắc bách diệp có vị đắng, chát và tính hơi lạnh.
  • Kinh: Quy vào ba kinh: Phế, Can và Đại tràng.
  • Tác dụng:
    • Lương huyết: Giúp làm mát máu, giảm tình trạng nóng trong người.
    • Sát trùng: Có khả năng tiêu diệt vi khuẩn, giúp làm sạch vết thương.
    • Cầm máu: Hỗ trợ cầm máu trong các trường hợp chảy máu.
    • Thanh thấp nhiệt: Giúp loại bỏ nhiệt và độ ẩm dư thừa trong cơ thể.
    • Làm đen râu tóc: Một công dụng được nhiều người biết đến, giúp cải thiện tình trạng tóc bạc sớm.
  • Chủ trị:
    • Các chứng xuất huyết: Thổ huyết (nôn ra máu), nục huyết (chảy máu cam), khái huyết (ho ra máu), tiện huyết (đi ngoài ra máu), tiểu ra máu.
    • Băng lậu hạ huyết: Chảy máu tử cung bất thường ở phụ nữ.
    • Tóc rụng, tóc bạc sớm: Do huyết nhiệt.
• Hạt trắc bách diệp:
  • Vị: Ngọt, tính bình.
  • Kinh: Tâm, Thận và Đại tràng.
  • Tác dụng:
    • Dưỡng tâm an thần: Giúp làm dịu tâm trạng, giảm căng thẳng, lo âu, cải thiện giấc ngủ.
    • Nhuận tràng thông tiện: Giúp làm mềm phân, kích thích nhu động ruột, giảm táo bón.
  • Chủ trị:
    • Mất ngủ: Khó ngủ, ngủ không sâu giấc.
    • Hay quên: Giảm trí nhớ, khó tập trung.
    • Da khô tóc rụng: Do thiếu dưỡng chất.
    • Mồ hôi ra nhiều: Đặc biệt là mồ hôi trộm.
    • Đại tiện táo bón: Khó đi ngoài, phân khô cứng.

Các Bài Thuốc Dân Gian Từ Trắc Bách Diệp

• Chữa xuất huyết:
  • Cách dùng: Lấy lá trắc bách diệp, tẩm với một ít giấm gạo, sau đó sao đen. Tán lá đã sao thành bột mịn.
  • Liều dùng: Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần từ 8-12g bột thuốc. Uống với nước sôi để nguội.
  • Tác dụng: Bài thuốc này có hiệu quả trong việc chữa các chứng xuất huyết như thổ huyết, chảy máu cam, đại tiện hoặc tiểu tiện ra máu.
• Rượu bổ (Tứ bổ tửu):
  • Thành phần:
    • Hạt trắc bách diệp: 60g
    • Hà thủ ô: 60g (thái nhỏ)
    • Nhục thung dung: 60g (thái nhỏ)
  • Cách ngâm: Ngâm các vị thuốc trên với 2 lít rượu trắng loại tốt.
  • Thời gian ngâm: Mùa xuân và mùa hè ngâm trong 10 ngày, mùa thu và mùa đông ngâm trong 20 ngày.
  • Liều dùng: Mỗi lần uống 1 chén nhỏ (chén con), ngày uống 2 lần.
  • Tác dụng: Bổ khí huyết, điều hòa các tạng phủ, đặc biệt hiệu quả cho người già bị táo bón do huyết táo.
• An thần, chữa mất ngủ:
  • Thành phần:
    • Hạt trắc bách diệp: 15g
    • Tim lợn: 1 quả
  • Cách chế biến:
    • Tim lợn rửa sạch, dùng dao hoặc que tre rạch một đường để nhồi hạt trắc bách diệp vào bên trong.
    • Cho tim lợn đã nhồi vào bát, thêm một chút nước, hấp cách thủy cho đến khi tim chín nhừ.
    • Nêm gia vị cho vừa ăn.
  • Tác dụng: Bổ huyết, an thần, giúp cải thiện giấc ngủ.
• Dưỡng tâm đan (thuốc bổ tim):
  • Thành phần:
    • Lá trắc bách diệp: 400g (sấy khô)
    • Đương quy: 200g
  • Cách chế biến:
    • Tán mịn cả hai vị thuốc, trộn đều.
    • Làm thành viên nhỏ cỡ hạt đậu xanh.
  • Liều dùng: Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 50 viên, uống với nước muối loãng.
  • Tác dụng: Dưỡng huyết, lương huyết, bổ tâm, an thần, thích hợp cho người bị bồn chồn, mất ngủ, tim đập nhanh, loạn nhịp, tóc bạc sớm.
• Chữa rụng tóc do viêm da tiết bã:
  • Thành phần:
    • Lá trắc bách diệp tươi: 60g
    • Cồn 60% hoặc rượu trắng: Lượng vừa đủ
  • Cách dùng:
    • Ngâm lá trắc bách diệp trong cồn hoặc rượu trắng khoảng 7 ngày.
    • Dùng rượu thuốc này xoa lên da đầu, đặc biệt là vùng bị viêm da tiết bã.
  • Tác dụng: Chống ngứa, giảm rụng tóc, kích thích mọc tóc và giúp tóc đen mượt hơn.

Lưu ý: Các bài thuốc trên chỉ mang tính chất tham khảo. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng.