Tiêu thụ muối ở Việt Nam: Thực trạng và giải pháp
Thực trạng tiêu thụ muối
Theo thống kê, trung bình một người trưởng thành ở Việt Nam tiêu thụ khoảng 9,4 gram muối mỗi ngày, con số này cao gấp đôi so với khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Mức tiêu thụ muối quá cao này đang làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt là bệnh tim mạch và tăng huyết áp, một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng báo động.
- Mức tiêu thụ vượt ngưỡng: Gần 60% người dân Việt Nam tiêu thụ lượng muối cao gấp đôi so với khuyến cáo hàng ngày của WHO. Theo WHO, lượng muối khuyến nghị cho người trưởng thành là dưới 5 gram mỗi ngày. Tuy nhiên, chỉ một bát phở hoặc bún đã có thể chứa tới 4-5 gram muối.
- Thói quen ăn uống: Thói quen ăn uống của người Việt thường bao gồm việc sử dụng nước mắm hoặc muối chấm trong bữa ăn gia đình. Tại các quán ăn, nhà hàng, các loại gia vị mặn cũng được bày sẵn để khách hàng tự nêm nếm theo khẩu vị.
- Nguồn gốc muối: Nghiên cứu chỉ ra rằng, 81% lượng muối tiêu thụ hàng ngày đến từ việc nêm nếm gia vị trong quá trình chế biến và khi ăn. 11% đến từ thực phẩm chế biến sẵn và chỉ 7% đến từ thực phẩm tự nhiên. Bột canh và nước mắm là hai nguồn cung cấp muối chính, chiếm lần lượt 35% và 32% tổng lượng muối tiêu thụ.
Thạc sĩ Ngô Thị Hà Phương từ Trung tâm Giáo dục Truyền thông Dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, nhấn mạnh rằng việc giảm lượng muối tiêu thụ phụ thuộc rất nhiều vào cách nấu nướng của người nội trợ, thói quen lựa chọn thực phẩm và ăn uống hàng ngày.
Tác hại của việc ăn nhiều muối
Muối (NaCl) là hợp chất gồm Natri và Chlorua, trong đó Natri là thành phần chính gây ra những tác hại cho sức khỏe khi tiêu thụ quá mức.
- Ảnh hưởng đến huyết áp: Lượng Natri tối thiểu cần thiết cho hoạt động bình thường của cơ thể chỉ khoảng 200-500 mg mỗi ngày (tương đương 0,5-1,25 gram muối). Việc dư thừa Natri gây tăng tính thấm và trương lực thành mạch, dẫn đến ứ nước trong tế bào và tăng sức cản ngoại vi, từ đó làm tăng huyết áp. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), việc giảm lượng natri có thể giúp kiểm soát huyết áp hiệu quả hơn.
- Nguy cơ tim mạch: Tiêu thụ quá nhiều Natri có liên quan trực tiếp đến tăng huyết áp, bệnh tim mạch, đặc biệt là đột quỵ và bệnh mạch vành. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc giảm lượng muối trong chế độ ăn có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc các bệnh lý này. Theo một nghiên cứu trên tạp chí New England Journal of Medicine, giảm lượng muối ăn vào có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch tới 25%.
Việc hình thành thói quen ăn giảm Natri từ sớm có thể giúp trẻ em có một chế độ ăn uống lành mạnh và giảm nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp khi trưởng thành. Nhiều bệnh nhân tăng huyết áp ở mức độ nhẹ có thể kiểm soát bệnh chỉ bằng cách điều chỉnh chế độ ăn giảm muối.
Giải pháp hạn chế muối trong chế độ ăn
Để giảm lượng muối tiêu thụ hàng ngày, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Hạn chế gia vị mặn trên bàn ăn: Không để nước mắm, nước tương hoặc muối trên bàn ăn để tránh thói quen nêm nếm quá nhiều.
- Giảm muối khi nấu nướng: Hạn chế lượng muối, bột canh, nước mắm… khi chế biến món ăn. Lượng muối tối đa nên dùng là không quá 1/5 thìa cà phê muối cho một người trong một bữa ăn.
- Tránh thực phẩm chế biến sẵn: Hạn chế ăn các loại thực phẩm chế biến sẵn có hàm lượng muối cao như khoai tây chiên, pizza, đồ hộp…
- Đọc kỹ nhãn mác: Chọn các sản phẩm có hàm lượng muối thấp khi mua thực phẩm chế biến sẵn. Đọc nhãn mác để kiểm tra hàm lượng muối và so sánh giữa các sản phẩm.
- Kiểm soát gia vị cho trẻ em: Cho trẻ em ăn thực phẩm tự nhiên và kiểm soát chặt chẽ việc thêm các gia vị mặn vào thức ăn của trẻ.
Chính sách và định hướng
Một trong những chính sách quan trọng hiện nay là đảm bảo thông tin dinh dưỡng đầy đủ và rõ ràng trên bao bì sản phẩm, giúp người tiêu dùng có thể lựa chọn thực phẩm một cách thông minh hơn. Đồng thời, cần có định hướng để giảm hàm lượng muối, đường và chất béo chuyển hóa (transfat) trong các sản phẩm công nghiệp.
Giảm 30% mức tiêu thụ muối trung bình của người trưởng thành so với năm 2015 là một trong những mục tiêu quan trọng trong Chiến lược Quốc gia phòng chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015 - 2025.
Nguồn tham khảo:
- Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)
- Viện Dinh dưỡng Quốc gia
- Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA)
- New England Journal of Medicine
