Viêm Đường Tiết Niệu: Những Điều Cần Biết
Viêm đường tiết niệu (UTI) là gì?
Viêm đường tiết niệu (UTI) là tình trạng nhiễm trùng xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào đường tiết niệu. Đường tiết niệu bao gồm:
- Thận: Lọc máu và tạo ra nước tiểu.
- Niệu quản: Ống dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang.
- Bàng quang: Nơi chứa nước tiểu.
- Niệu đạo: Ống dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài cơ thể.
Viêm bàng quang, hay nhiễm trùng bàng quang, là loại UTI phổ biến nhất. Theo thống kê, khoảng một nửa số phụ nữ sẽ bị UTI ít nhất một lần trong đời.
1. Triệu chứng
Triệu chứng của UTI có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí nhiễm trùng.
- Viêm bàng quang (Nhiễm trùng bàng quang):
- Đau và rát khi đi tiểu: Cảm giác nóng rát hoặc đau nhói khi đi tiểu là triệu chứng điển hình nhất.
- Tiểu gấp, tiểu nhiều lần: Cảm giác buồn tiểu liên tục, phải đi tiểu nhiều lần trong ngày, ngay cả khi bàng quang không đầy.
- Đau bụng dưới: Đau tức hoặc khó chịu ở vùng bụng dưới, trên xương mu.
- Nước tiểu đục hoặc có mùi hôi: Nước tiểu có thể có màu sắc bất thường (đục, màu hồng, hoặc có máu) và có mùi khó chịu.
- Một số người có thể không có triệu chứng: Đặc biệt ở người lớn tuổi, UTI có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào.
- Viêm thận (Nhiễm trùng thận):
- Đau một bên thắt lưng: Đau nhức ở một hoặc cả hai bên lưng, ngay dưới xương sườn.
- Sốt và rét run: Nhiệt độ cơ thể tăng cao, kèm theo cảm giác ớn lạnh và run rẩy.
- Buồn nôn và nôn: Cảm giác buồn nôn, có thể dẫn đến nôn mửa.
2. Khi nào cần đi khám?
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của UTI, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Viêm bàng quang thường không phải là một tình trạng cấp cứu, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao bị biến chứng nghiêm trọng hơn, bao gồm:
- Phụ nữ có thai: UTI trong thai kỳ có thể gây ra các biến chứng như sinh non hoặc nhẹ cân.
- Người lớn tuổi: Người lớn tuổi thường có hệ miễn dịch suy yếu và có thể không có các triệu chứng điển hình của UTI, khiến bệnh dễ bị bỏ qua.
- Nam giới: UTI ở nam giới ít phổ biến hơn và thường liên quan đến các vấn đề về đường tiết niệu như phì đại tuyến tiền liệt.
- Người mắc bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và có thể làm chậm quá trình lành bệnh.
- Người có rối loạn thận: Các vấn đề về thận có thể làm tăng nguy cơ UTI và biến chứng.
- Người bị suy giảm hệ miễn dịch: Những người có hệ miễn dịch yếu do bệnh tật hoặc điều trị (ví dụ: hóa trị) dễ bị nhiễm trùng hơn.
3. Chẩn đoán phân biệt
Bỏng rát khi đi tiểu là một triệu chứng phổ biến của UTI, nhưng nó cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) như:
- Nhiễm Chlamydia
- Bệnh lậu
- Nhiễm Trichomonas
Xét nghiệm nước tiểu đơn giản có thể giúp phân biệt giữa UTI và STIs.
4. Biến chứng
Biến chứng nguy hiểm nhất của UTI không được điều trị là nhiễm trùng có thể lan từ bàng quang lên một hoặc cả hai thận. Khi vi khuẩn tấn công thận, chúng có thể gây tổn thương thận vĩnh viễn và làm suy giảm chức năng thận. Ở những người có bệnh thận từ trước, UTI có thể làm tăng nguy cơ suy thận. Trong một số trường hợp hiếm gặp, nhiễm trùng có thể xâm nhập vào máu (nhiễm trùng huyết) và lan đến các cơ quan khác, gây ra các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.
5. Yếu tố nguy cơ
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc UTI, bao gồm:
- Quan hệ tình dục: Phụ nữ có quan hệ tình dục thường xuyên có nguy cơ mắc UTI cao hơn.
- Không uống đủ nước: Uống ít nước làm giảm tần suất đi tiểu, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển trong đường tiết niệu.
- Vệ sinh không đúng cách: Lau từ sau ra trước sau khi đi vệ sinh có thể đưa vi khuẩn từ hậu môn vào niệu đạo.
- Tắm quá nhiều: Tắm bồn quá thường xuyên hoặc sử dụng các sản phẩm vệ sinh phụ nữ có mùi thơm có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh vật tự nhiên trong âm đạo, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
- Nhịn tiểu: Nhịn tiểu thường xuyên làm tăng thời gian nước tiểu tồn tại trong bàng quang, tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi.
- Sỏi thận: Sỏi thận có thể gây tắc nghẽn đường tiết niệu và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
6. Điều trị
UTI thường được điều trị bằng kháng sinh. Bác sĩ sẽ kê đơn loại kháng sinh phù hợp dựa trên loại vi khuẩn gây nhiễm trùng và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Ngoài kháng sinh, bác sĩ có thể khuyên bạn nên:
- Uống nhiều nước: Uống nhiều nước giúp tống khứ vi khuẩn ra khỏi đường tiết niệu.
- Đi tiểu thường xuyên: Đi tiểu thường xuyên giúp ngăn ngừa vi khuẩn tích tụ trong bàng quang.
Viêm thận nặng có thể cần phải nhập viện để điều trị bằng kháng sinh đường tĩnh mạch.
Điều trị viêm đường tiết niệu tái phát
Một số phụ nữ bị UTI tái phát nhiều lần (từ 3 lần trở lên trong một năm). Trong trường hợp này, bác sĩ có thể đề nghị các biện pháp sau để ngăn ngừa hoặc giảm thiểu nhiễm trùng:
- Dùng kháng sinh liều thấp trong thời gian dài: Uống một liều kháng sinh nhỏ mỗi ngày hoặc mỗi tuần để ngăn ngừa vi khuẩn phát triển.
- Dùng một liều kháng sinh sau khi quan hệ tình dục: Uống một liều kháng sinh duy nhất sau khi quan hệ tình dục có thể giúp ngăn ngừa UTI liên quan đến hoạt động tình dục.
- Tự điều trị bằng kháng sinh khi có triệu chứng: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh để bạn tự điều trị tại nhà ngay khi có các triệu chứng UTI.
7. Phòng ngừa
Bạn có thể giảm nguy cơ mắc UTI bằng cách thực hiện các biện pháp sau:
- Uống nhiều nước: Uống đủ 2-3 lít nước mỗi ngày.
- Vệ sinh trước và sau khi quan hệ tình dục: Đi tiểu và rửa sạch vùng sinh dục trước và sau khi quan hệ tình dục.
- Lau, rửa vùng sinh dục từ trước ra sau: Lau từ trước ra sau sau khi đi vệ sinh để tránh đưa vi khuẩn từ hậu môn vào niệu đạo.
- Tắm vòi hoa sen thay vì bồn tắm: Tắm vòi hoa sen giúp giảm nguy cơ vi khuẩn xâm nhập vào đường tiết niệu.
Thạc sĩ – Bác sĩ Vũ Tuyết Mai
