Theo thạc sĩ Ngô Thị Hà Phương, Trung tâm Giáo dục Truyền thông Dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, mô hình ăn uống của người dân Việt Nam đổi thay theo chiều hướng nâng cao tiêu thụ chất béo, đạm, đặc biệt là tiêu thụ dư thừa muối. Gần 60% người dân tiêu thụ lượng muối cao gấp 2 lần lượng muối được khuyên dùng hàng ngày. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị, một người trưởng thành nên sử dụng dưới 5 g muối mỗi ngày, tuy nhiên một bát phở hoặc bún có thể có đến 4-5 g muối.
Thói quen của người Việt là khi ăn ở nhà, trong mỗi mâm cơm, ngoài các món ăn, đều có bát nước mắm hoặc đĩa muối dùng để chấm. Ở các cửa hàng ăn, trên mỗi bàn ăn đều có sẵn các mẫu gia vị để người dùng tự thêm vào cho hợp khẩu vị.
Lượng muối tiêu thụ hàng ngày chính yếu từ việc nêm nếm trong quá trình chế biến, nấu nướng, các mẫu nước chấm. Ảnh: H.N.
Theo nghiên cứu, 81% lượng muối tiêu thụ hàng ngày tại nước ta chính yếu là từ muối và các gia vị trong quá trình chế biến, đun nấu và lúc ăn. 11% muối từ các thực phẩm chế biến sẵn, trong thực phẩm tự nhiên chỉ chiếm 7%. Bột canh và nước mắm là hai nguồn chính phân phối muối hàng ngày (tương ứng sở hữu 35% và 32%). Mì chính và muối tinh cũng là nguồn phân phối muối đáng kể (tương ứng 7,5% và 6%).
"Trong các thực phẩm chế biến sẵn, mì ăn liền là thực phẩm có lượng muối to (7,5%). Dưa muối cũng đóng góp 1,4% lượng muối hàng ngày. Vì thế, việc giảm muối trong chế độ ăn phụ thuộc gần như vào cách đun nấu của người nội trợ, thói quen lựa chọn thực phẩm và ăn uống...", thạc sĩ Phương phân tích.
Muối (NaCl), được cấu thành từ hai nguyên tố hóa học: Natri và Chlorua, có vị mặn, là gia vị cần yếu trong bữa ăn hàng ngày của người dân trên thế giới. Natri là thành phần chính tạo nên vị mặn của muối và cũng gây ra những tác hại đến cơ thể con người khi dùng dư thừa.
Theo chuyên gia, lượng Natri ăn vào tối thiểu thiết yếu cho hoạt động bình thường của cơ thể ước tính chỉ khoảng 200-500 mg 1 ngày (tương đương 0,5-1,25 g muối, chưa bằng 1 thìa nhỏ). Thiếu Natri rất thi thoảng gặp ở người khỏe mạnh bình thường. Trong lúc đó, dư thừa Natri so sở hữu nhu cầu khuyến nghị, gây tăng tính thấm, tăng trương lực thành mạch, gây ứ nước trong tế bào, tăng sức cản ngoại vi gây ra nâng cao huyết áp. Tăng tiêu thụ Natri có liên quan đến nâng cao huyết áp, các bệnh tim mạch, nhất là đột quỵ và bệnh mạch vành tim.
Chế độ ăn giảm Natri theo nhu cầu khuyến nghị từ thời kỳ sớm có thể giúp trẻ có chế độ ăn uống lành mạnh và giảm tỷ lệ mắc bệnh tăng huyết áp sau này. Nhiều bệnh nhân tăng huyết áp ở mức độ nhẹ chỉ cần ăn chế độ giảm muối là có thể điều trị được bệnh. Giảm 30% mức tiêu thụ muối trung bình một người mỗi ngày ở người trưởng thành so với năm 2015 là một trong những chỉ tiêu cần đạt được trong chiến lược Quốc gia phòng chống bệnh không lây nhiễm công đoạn 2015 - 2025.
Một số cách để hạn chế muối trong chế độ ăn
- Không để nước mắm, nước tương và muối trên bàn ăn.
- Hạn chế lượng muối, bột canh, nước mắm... cho vào thức ăn khi nấu nướng. Mức tối đa là không quá 1 phần năm thìa cà phê muối cho 1 bữa ăn của 1 người một ngày.
- Hạn chế thường xuyên sử dụng các sản phẩm có hàm lượng muối cao như khoai tây chiên, pizza, thực phẩm đóng hộp...
- Lựa chọn các sản phẩm có hàm lượng muối rẻ lúc sắm thực phẩm chế biến sẵn.
- Đọc nhãn khi tìm thực phẩm đã được chế biến sẵn để kiểm tra hàm lượng muối.
- Nên cho con nít ăn thực phẩm tự nhiên và kiểm soát chặt chẽ việc thêm các gia vị mặn.
Một trong các chính sách cần chú trọng trong quá trình bây giờ là đảm bảo thông tin dinh dưỡng trên sản phẩm cho người tiêu dùng, có định hướng để giảm muối, đường, transfat và năng lượng.
Nam Phương