Tiêm phòng cho trẻ: 14 câu hỏi thường gặp và giải đáp từ chuyên gia
Tiêm phòng vắc xin cho trẻ trong 2 năm đầu đời là một việc làm vô cùng quan trọng, giúp bảo vệ trẻ khỏi 10 loại bệnh nguy hiểm. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bậc phụ huynh chưa hiểu rõ về vấn đề này. Dưới đây là giải đáp của các chuyên gia từ Viện Hàn lâm Nhi khoa Mỹ (AAP) về 14 câu hỏi thường gặp liên quan đến tiêm phòng.
1. Tại sao tiêm phòng vắc xin lại quan trọng cho trẻ?
- Tiêm phòng giúp trẻ ngăn ngừa tới 10 loại bệnh khác nhau trong 2 năm đầu đời: Theo AAP, việc tiêm chủng đầy đủ giúp trẻ có hệ miễn dịch vững chắc, chống lại các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như sởi, ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, viêm phổi do Haemophilus influenzae type b (Hib),… (Nguồn: AAP).
- Giảm thiểu rủi ro nhiễm bệnh và tử vong so với nhóm không tiêm phòng: Vắc xin hoạt động bằng cách kích thích hệ miễn dịch của cơ thể tạo ra kháng thể chống lại một loại bệnh cụ thể. Nhờ đó, khi tiếp xúc với mầm bệnh, cơ thể đã có sẵn "hàng rào" bảo vệ, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, biến chứng và tử vong (Nguồn: CDC).
- Ngăn chặn sự tái phát của các bệnh truyền nhiễm do ô nhiễm môi trường và du lịch: Một số bệnh truyền nhiễm tưởng chừng đã được loại trừ, nhưng do biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, và sự di chuyển của người dân giữa các quốc gia, chúng có nguy cơ tái bùng phát. Tiêm phòng giúp bảo vệ cá nhân và cộng đồng khỏi những đợt dịch bệnh này (Nguồn: WHO).
2. Những lầm tưởng phổ biến về tiêm phòng
- Lầm tưởng 1: Tiêm phòng gây tự kỷ: Đây là thông tin sai lệch, không có bằng chứng khoa học. Rất nhiều nghiên cứu khoa học lớn đã chứng minh không có mối liên hệ nào giữa vắc xin và bệnh tự kỷ (Nguồn: JAMA).
- Lầm tưởng 2: Trẻ bú sữa mẹ không cần tiêm phòng: Sữa mẹ cung cấp kháng thể giúp tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ, nhưng chỉ có tác dụng với một số bệnh nhất định và trong thời gian ngắn (thường là 3-6 tháng đầu đời). Sữa mẹ không thể thay thế hoàn toàn vắc xin (Nguồn: Bộ Y tế).
- Lầm tưởng 3: Để trẻ mắc bệnh tự nhiên tốt hơn tiêm phòng: Quan điểm này là sai lầm và nguy hiểm. Mắc bệnh tự nhiên có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Tiêm phòng giúp tạo miễn dịch mà không gây ra những rủi ro này (Nguồn: CDC).
3. Vắc xin có an toàn không?
- Vắc xin được nghiên cứu kỹ lưỡng, trải qua thử nghiệm lâm sàng và được FDA phê duyệt: Trước khi được đưa vào sử dụng rộng rãi, vắc xin phải trải qua nhiều giai đoạn nghiên cứu và thử nghiệm nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn và hiệu quả (Nguồn: FDA).
- FDA giám sát quá trình sản xuất và kiểm tra chất lượng từng lô vắc xin: Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) có trách nhiệm giám sát chặt chẽ quy trình sản xuất vắc xin, từ khâu nguyên liệu đến thành phẩm, để đảm bảo chất lượng và an toàn (Nguồn: FDA).
- Thimerosal (chứa thủy ngân) đã được loại bỏ khỏi hầu hết các vắc xin: Thimerosal là một chất bảo quản chứa thủy ngân từng được sử dụng trong một số loại vắc xin. Tuy nhiên, hiện nay, hầu hết các vắc xin dành cho trẻ em đều không chứa thimerosal hoặc chỉ chứa một lượng rất nhỏ, không gây hại cho sức khỏe (Nguồn: CDC).
4. Những lưu ý khi tiêm phòng cho trẻ
- Khi nào nên tiêm: * Trẻ hắt hơi, ngạt mũi, sốt nhẹ (dưới 38°C) vẫn có thể tiêm phòng. Đây là thời điểm hệ miễn dịch của trẻ đang hoạt động, do đó tiêm phòng có thể phát huy tác dụng tốt. * Hoãn tiêm nếu trẻ sốt cao (trên 38°C) hoặc hệ miễn dịch yếu. Trong trường hợp này, cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
- Trẻ bị dị ứng: Nếu trẻ có tiền sử dị ứng với một số loại thuốc hoặc thực phẩm, cần thông báo cho bác sĩ trước khi tiêm phòng để được tư vấn cụ thể.
- Lịch tiêm: Tiêm đúng lịch là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả bảo vệ của vắc xin. Tuy nhiên, nếu lỡ quên lịch, hãy tiêm bù càng sớm càng tốt. Việc tiêm nhiều mũi vắc xin trong cùng một ngày thường không gây hại và không làm tăng nguy cơ phản ứng phụ (Nguồn: Bộ Y tế).
- Phương án tiêm lựa chọn: Các phương án tiêm không theo lịch khuyến cáo thường không có cơ sở khoa học và có thể không đảm bảo an toàn. Tốt nhất, hãy tuân thủ lịch tiêm chủng được khuyến cáo bởi các cơ quan y tế.
5. Phản ứng phụ sau tiêm và khi nào cần đi cấp cứu?
- Phản ứng thường gặp: Đỏ, sưng tại chỗ tiêm, sốt nhẹ là những phản ứng phụ thường gặp sau tiêm phòng và thường tự khỏi sau vài ngày. Có thể dùng khăn mát chườm lên vết tiêm và cho trẻ uống thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ.
- Khi nào cần cấp cứu: * Sốt cao trên 39.4°C. * Co giật. * Xuất hiện các nốt đen/xanh hoặc phát ban. * Khó thở, thở khò khè. * Phản ứng dị ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ).
Trong những trường hợp này, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.
Khắc Hùng Theo Net/AB-3/2010
Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ. Hãy luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào liên quan đến sức khỏe của bạn và con bạn.
