Chữa Gout Theo Y Học Cổ Truyền: Các Bài Thuốc Hiệu Quả
Tổng Quan về Gout (Thống Phong)
- Gout là một bệnh khớp thường gặp do rối loạn chuyển hóa purin trong cơ thể, dẫn đến tăng nồng độ acid uric trong máu. Acid uric tích tụ và kết tinh thành các tinh thể urat sắc nhọn tại khớp, gây viêm và đau đớn dữ dội. Theo thống kê, nam giới thường mắc gout nhiều hơn nữ giới, đặc biệt là ở độ tuổi trung niên.
- Trong Đông y, gout được mô tả trong phạm trù thống phong, thuộc chứng tý. Y học cổ truyền (YHCT) có nhiều bài thuốc và phương pháp điều trị gout đã được sử dụng từ lâu đời và mang lại hiệu quả khả quan, đặc biệt trong việc giảm đau, kháng viêm và điều hòa chuyển hóa.
Các Thể Bệnh Gout và Bài Thuốc Y Học Cổ Truyền
Thể Phong Hàn Thấp Tý
- Triệu chứng: Đau khớp do tác động của phong (gió), hàn (lạnh), và thấp (ẩm ướt). Các triệu chứng thường nặng hơn khi thời tiết thay đổi, đặc biệt là khi trời lạnh hoặc ẩm ướt. Người bệnh có thể cảm thấy khớp đau nhức, tê bì, khó cử động, và có thể có sưng nhẹ.
- Phương pháp điều trị: Khu phong tán hàn, trừ thấp thông kinh lạc. Mục tiêu là loại bỏ các yếu tố gây bệnh từ bên ngoài, làm ấm cơ thể, giảm đau, và cải thiện lưu thông máu.
- Bài thuốc 1:
- Thành phần: Khương hoạt 9g, đương quy 9g, khương hoàng 9g, chích hoàng kỳ 9g, xích thược 9g, phòng phong 9g, chích cam thảo 3g, gừng tươi 3g.
- Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần. Uống ấm sau bữa ăn.
- Gia giảm theo triệu chứng:
- Nếu khớp co duỗi khó khăn: gia tế tân 3g, phụ tử 6g (chú ý sử dụng phụ tử cần thận trọng, theo chỉ dẫn của thầy thuốc).
- Nếu chân tay nặng nề tê dại: gia thương truật 9g, phòng kỷ 8g, ý dĩ nhân 12g.
- Nếu các khớp sưng đỏ: gia thạch cao 10g, tri mẫu 10g, quế chi 6g, phòng kỷ 9g.
- Nếu đau ở chi trên: gia tang chi 9g, uy linh tiên 12g.
- Nếu đau chi dưới nhiều: gia ngưu tất 15g, tục đoạn 15g.
- Bài thuốc 2:
- Thành phần: Khương hoạt 6g, cảo bản 3g, chích cam thảo 3g, mạn kinh tử 2g, độc hoạt 6g, phòng phong 3g, xuyên khung 3g.
- Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần. Uống ấm sau bữa ăn.
- Gia giảm theo triệu chứng:
- Nếu hàn nhiều: gia xuyên thảo ô 10g, tế tân 1,5 - 3g (cần thận trọng khi sử dụng xuyên thảo ô, tế tân).
- Nếu thấp tà nhiều, các khớp sưng đau: gia phòng kỷ 15g, thương truật 10g, ý dĩ nhân 15g, phục linh 15 - 30g, mộc qua 10g.
Thể Phong Thấp Nhiệt Tý
- Triệu chứng: Sưng nóng đỏ đau khớp, có thể kèm theo sốt nhẹ, người bứt rứt khó chịu. Đây là tình trạng viêm khớp cấp tính do gout.
- Phương pháp điều trị: Sơ phong thanh nhiệt. Mục tiêu là làm mát cơ thể, giảm viêm, giảm đau, và loại bỏ các yếu tố gây bệnh.
- Bài thuốc:
- Thành phần: Thạch cao 30g, tri mẫu 9g, ngạnh mễ 9g, chích cam thảo 3g kết hợp với quế chi thang (gồm quế chi 9g, chích thảo 6g, thược dược 9g, sinh khương 9g, đại táo 5g).
- Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần. Uống nguội hoặc ấm tùy thích.
Thể Thấp Trọc Ứ
- Triệu chứng: Đau khớp kéo dài, các khớp có thể bị biến dạng, hạn chế vận động. Người bệnh có thể có các triệu chứng của ứ huyết như da xanh tái, lưỡi tím, mạch sáp.
- Phương pháp điều trị: Lợi thấp tiết trọc, hóa đàm khứ ứ thông lạc. Mục tiêu là loại bỏ các chất cặn bã trong cơ thể, cải thiện lưu thông máu, và giảm đau.
- Bài thuốc:
- Thành phần: Đào nhân 8g, bạch thược 12g, hồng hoa 6g, xuyên khung 8g, đương quy 8g, trần bì 8g, bán hạ chế 12g, phục linh 12g, trúc nhự 12g, bạch giới tử 12g.
- Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần. Uống ấm sau bữa ăn.
Thể Tỳ Hư Ứ Trọc
- Triệu chứng: Đau khớp mạn tính, kèm theo các triệu chứng của tỳ hư như mệt mỏi, chán ăn, đầy bụng, tiêu lỏng. Người bệnh có thể có phù chân.
- Phương pháp điều trị: Kiện tỳ, tiết trọc, khứ ứ thông lạc. Mục tiêu là tăng cường chức năng tiêu hóa, loại bỏ các chất cặn bã, cải thiện lưu thông máu, và giảm đau.
- Bài thuốc:
- Thành phần: Phòng kỷ 12g, hoàng kỳ 15g, bạch truật 12g, cam thảo 6g, độc hoạt 12g, ý dĩ nhân 12g, thương truật 12g.
- Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần. Uống ấm sau bữa ăn.
- Nếu có sưng phù chân: gia quế chi 8g, phục linh 12g.
Các Bài Thuốc Dân Gian Chữa Gout
Thuốc Uống Trong
- Bài 1: Cao cành dâu và đường phèn. Sắc cành dâu lấy nước, bỏ bã, thêm đường phèn, nấu thành cao. Uống mỗi sáng nửa thìa pha với nước ấm.
- Bài 2: Nước sắc lá vừng tươi. Rửa sạch lá vừng, băm nhỏ, sắc nước uống, mỗi ngày 2 - 3 lần. Có thể dùng thân cây vừng thay thế khi không có lá tươi. Bài thuốc này giúp phòng ngừa tái phát viêm khớp.
- Bài 3: Nước sắc cỏ hy thiêm. Sắc 12g cỏ hy thiêm lấy nước uống, mỗi ngày 2-3 lần.
- Bài 4: Bột cỏ hy thiêm và cam thảo. Nghiền 90g cỏ hy thiêm và 10g cam thảo thành bột mịn. Uống 6g bột với nước ấm, ngày 3 lần.
- Bài 5: Nước sắc kê huyết đằng (dây máu người). Sắc 10-15g kê huyết đằng lấy nước uống, mỗi ngày 2 - 3 lần.
- Bài 6: Nước sắc đậu tương, lá ngô, đào nhân. Sắc 50g đậu tương, 30g lá ngô, 15g đào nhân lấy nước uống, mỗi ngày 2 - 3 lần. Đây là bài thuốc dân gian được nhiều người tin dùng.
- Bài 7: Nước sắc lá vừng, mộc qua, bạch quả. Sắc 30g lá vừng, 15g mộc qua, 12g bạch quả lấy nước uống, mỗi ngày 1 - 2 lần.
- Bài 8: Nước sắc vỏ mướp, ý dĩ nhân, gừng khô. Sắc 30g vỏ mướp, 30g ý dĩ nhân, 3g gừng khô lấy nước uống, mỗi ngày 2 - 3 lần.
Thuốc Đắp Ngoài
- Bài 1: Bột lá phù dung và nước chè. Phơi khô lá phù dung, nghiền thành bột, trộn với nước chè nguội, đắp vào chỗ đau, mỗi ngày thay thuốc 1 lần.
- Bài 2: Bột bạch giới tử và lòng trắng trứng gà. Nghiền bạch giới tử thành bột, trộn với lòng trắng trứng gà, đắp vào chỗ đau khoảng 3 giờ thì rửa sạch.
- Bài 3: Xương bồ, cốt toái bổ giã nát, sao nóng. Giã nát 120g xương bồ và 250g cốt toái bổ tươi, sao nóng, đắp vào chỗ đau, băng lại bằng vải, mỗi ngày thay thuốc 1 lần.
- Bài 4: Bột xuyên ô, thảo ô, thương truật và rượu. Nghiền 30g xuyên ô, 30g thảo ô, 30g thương truật thành bột, trộn với rượu đun nóng, đắp vào chỗ đau, mỗi ngày thay thuốc 1 lần.
- Bài 5: Hành ta, lá ngải cứu, cốt toái bổ, nước gừng tươi giã nát. Giã nát 10g củ hành ta, 60g lá ngải cứu tươi, 15g cốt toái bổ tươi, và nửa chén nước gừng tươi, đắp vào chỗ đau, mỗi ngày thay thuốc 1 lần.
- Bài 6: Bột đại hoàng và nước ấm. Tẩm bột đại hoàng với nước ấm, đắp vào vùng khớp xương đau.
Lưu Ý Quan Trọng Cho Người Bệnh Gout
- Chế độ ăn uống:
- Hạn chế thức ăn giàu purin: Nội tạng động vật (gan, thận, óc…), các loại đậu, thịt tươi đỏ, hải sản.
- Kiêng rượu bia, nước ngọt có gas, trà, cà phê: Cồn trong rượu bia làm giảm bài tiết acid uric qua thận, làm tăng nồng độ acid uric trong máu. Nước ngọt có gas, trà, cà phê cũng có thể làm tăng nguy cơ gout.
- Khi bị đau:
- Để khớp nghỉ ngơi: Tránh vận động mạnh vì có thể làm phóng thích nhiều hơn các tinh thể muối urat vào trong khớp, gây đau tăng.
- Không chườm nóng: Chườm nóng có thể làm tăng viêm và đau.
Lưu ý: Các bài thuốc trên chỉ mang tính tham khảo. Người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y trước khi sử dụng.
BSCKII. Trần Lập Công Theo Sức khỏe&Đời sống
Nguồn tham khảo:
