Nhiệt miệng mùa hè: Đừng chủ quan!
Nhiệt miệng là gì?
Định nghĩa đơn giản về nhiệt miệng:
Nhiệt miệng, hay còn gọi là loét miệng áp-tơ (Aphthous Ulcer), là những vết loét nhỏ, nông xuất hiện ở niêm mạc miệng. Chúng thường xuất hiện ở lưỡi, lợi, má trong hoặc môi. Theo thống kê từ Bộ Y tế, có đến 20% dân số Việt Nam từng bị nhiệt miệng ít nhất một lần trong đời.
Các vết loét này có thể gây đau rát, đặc biệt là khi ăn uống hoặc nói chuyện, gây không ít khó chịu cho người bệnh.
Nguyên nhân gây nhiệt miệng phổ biến vào mùa hè:
Mùa hè với thời tiết nắng nóng khiến cơ thể dễ bị mất nước, dẫn đến tình trạng khô miệng. Khô miệng lại là môi trường lý tưởng để vi khuẩn phát triển, làm tăng nguy cơ nhiệt miệng. Bên cạnh đó, còn có một số nguyên nhân khác gây ra nhiệt miệng, bao gồm:
- Thiếu vitamin và khoáng chất: Đặc biệt là các vitamin nhóm B (như B12), sắt, kẽm và folate. Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí Journal of Oral Pathology & Medicine, thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng này có thể làm tăng nguy cơ mắc nhiệt miệng.
- Căng thẳng, stress: Áp lực từ công việc, học tập hoặc các vấn đề cá nhân có thể gây ra nhiệt miệng. Stress làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh.
- Chấn thương: Vô tình cắn vào má trong, đánh răng quá mạnh hoặc sử dụng các dụng cụ nha khoa không đúng cách cũng có thể gây tổn thương niêm mạc miệng, tạo điều kiện cho nhiệt miệng phát triển.
- Thực phẩm: Ăn nhiều đồ cay nóng, chua hoặc các loại hạt cứng có thể gây kích ứng niêm mạc miệng, dẫn đến nhiệt miệng. Một số người cũng có thể bị dị ứng với một số loại thực phẩm, gây ra các vết loét miệng.
- Thay đổi nội tiết tố: Phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt hoặc mang thai thường có sự thay đổi nội tiết tố, điều này có thể làm tăng nguy cơ bị nhiệt miệng.
- Hệ miễn dịch suy yếu: Các bệnh như HIV/AIDS hoặc các bệnh tự miễn (như lupus ban đỏ hệ thống) có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng và tăng nguy cơ nhiệt miệng.
Triệu chứng thường gặp
Các dấu hiệu nhận biết nhiệt miệng:
- Vết loét nhỏ, có hình tròn hoặc bầu dục, thường có màu trắng hoặc vàng ở giữa, xung quanh có viền đỏ. Các vết loét này thường xuất hiện ở niêm mạc miệng, lưỡi, lợi, má trong hoặc môi.
- Đau rát, khó chịu, đặc biệt khi ăn các loại đồ ăn cay nóng, chua hoặc mặn. Cơn đau có thể kéo dài vài ngày, gây ảnh hưởng đến việc ăn uống và sinh hoạt hàng ngày.
- Trong một số trường hợp, có thể xuất hiện sưng hạch bạch huyết ở cổ.
Khi nào cần đi khám bác sĩ:
Hầu hết các trường hợp nhiệt miệng đều tự khỏi sau 1-2 tuần. Tuy nhiên, bạn cần đi khám bác sĩ nếu gặp phải các dấu hiệu sau:
- Vết loét lớn, sâu, lan rộng hoặc không lành sau 2-3 tuần.
- Sốt cao, mệt mỏi.
- Khó ăn, khó nuốt.
- Nhiệt miệng tái phát thường xuyên.
- Nghi ngờ có bệnh lý khác kèm theo.
Việc thăm khám bác sĩ sẽ giúp bạn xác định nguyên nhân gây nhiệt miệng và có phương pháp điều trị phù hợp.
Phòng ngừa và điều trị
Các biện pháp phòng ngừa nhiệt miệng hiệu quả:
- Uống đủ nước: Đặc biệt quan trọng vào mùa hè để tránh khô miệng. Nên uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày.
- Vệ sinh răng miệng đúng cách: Chải răng ít nhất hai lần mỗi ngày bằng bàn chải lông mềm và kem đánh răng có chứa fluoride. Sử dụng chỉ nha khoa để làm sạch kẽ răng.
- Tránh ăn các loại thực phẩm gây kích ứng: Hạn chế đồ ăn cay nóng, chua, mặn và các loại hạt cứng.
- Bổ sung vitamin và khoáng chất cần thiết: Đặc biệt là vitamin B12, sắt, kẽm và folate. Bạn có thể bổ sung thông qua chế độ ăn uống hoặc sử dụng các loại thực phẩm chức năng theo chỉ định của bác sĩ.
- Giảm căng thẳng, ngủ đủ giấc: Cố gắng giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng và ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi đêm).
Cách điều trị nhiệt miệng tại nhà:
- Súc miệng bằng nước muối ấm pha loãng: Pha 1/4 thìa cà phê muối trong 1 cốc nước ấm và súc miệng 2-3 lần mỗi ngày. Nước muối có tác dụng sát khuẩn, giảm viêm và giúp vết loét nhanh lành.
- Sử dụng các loại gel bôi giảm đau, kháng viêm không kê đơn: Ví dụ như Oracortia, Kamistad. Các loại gel này có tác dụng giảm đau, kháng viêm tại chỗ và bảo vệ vết loét khỏi các tác nhân gây kích ứng.
- Chườm đá lên vết loét để giảm đau: Chườm đá trong khoảng 10-15 phút mỗi lần, vài lần mỗi ngày.
- Ăn các loại thức ăn mềm, dễ nuốt: Tránh các loại thức ăn cứng, cay nóng, chua hoặc mặn để không làm tổn thương thêm vết loét.
Lưu ý khi sử dụng thuốc:
- Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ nếu cần thiết, đặc biệt là đối với phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú.
- Không tự ý sử dụng các loại thuốc kháng sinh hoặc corticoid, vì chúng có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
Chế độ ăn uống và sinh hoạt
Thực phẩm nên ăn và nên tránh:
- Nên ăn: Các loại rau xanh, trái cây mềm (như chuối, dưa hấu), sữa chua, thực phẩm giàu vitamin B12, sắt, kẽm (như thịt đỏ, hải sản).
- Nên tránh: Đồ ăn cay nóng, chua, mặn, các loại hạt cứng, thực phẩm chế biến sẵn (như đồ hộp, xúc xích).
Lời khuyên về lối sống giúp giảm nguy cơ nhiệt miệng:
- Ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi đêm).
- Tập thể dục thường xuyên (ít nhất 30 phút mỗi ngày).
- Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng.
- Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.
