Lá trắc bách diệp có thể hái quanh năm, nhưng tốt nhất từ tháng 9 đến tháng 11 (hái cả cành, cắt bỏ cành to, phơi khô trong mát, cất đi dùng dần). Còn hạt thu hái vào mùa thu, mùa đông (phơi khô, xát bỏ vẩy ngoài, rồi lấy hạt phơi khô).
Theo Đông y, trắc bách diệp có vị đắng, chát, hơi lạnh, vào 3 kinh Phế, Can và Đại tràng. Có tác dụng lương huyết, sát trùng, cầm máu, thanh thấp nhiệt, làm đen râu tóc...
Thường được sử dụng chữa thổ huyết, nục huyết (chảy máu mũi, máu cam), khái huyết (ho ra máu), tiện huyết (đại tiện ra máu), băng lậu hạ huyết, tóc rụng, tóc bạc sớm do huyết nhiệt.
Hạt trắc bách diệp có vị ngọt, tính bình, vào 3 kinh Tâm, Thận và Đại tràng. Có tác dụng dưỡng tâm an thần, nhuận tràng thông tiện, giải ngủ, hay quên da khô tóc rụng, mồ hôi ra nhiều, đại tiện táo bón.
Dưới đây là một số ứng dụng cụ thể:
Chữa xuất huyết
Lá trắc bách diệp, tẩm giấm gạo, sao đen, tán thành bột mịn. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 8-12g bột thuốc, chiêu thuốc bằng nước sôi. Có tác dụng chữa các chứng xuất huyết như thổ huyết, đổ máu mũi, đại tiện xuất huyết, tiểu tiện xuất huyết...
Rượu bổ (Tứ bổ tửu)
Hạt trắc bách diệp 60g, hà thủ ô thái nhỏ 60g, nhục thung dung thái nhỏ 60g, ngâm với 2 lít rượu trắng loại tốt. Mùa xuân, hạ ngâm 10 ngày, mùa thu, đông ngâm 20 ngày. Mỗi lần uống 1 chén con, ngày hai lần.
Có tác dụng bổ ích khí huyết, điều hoà tạng phủ, chữa chứng táo bón do huyết táo ở người già
An thần, chữa mất ngủ
Hạt trắc bách diệp 15g, tim lợn một quả. Tim lợn rửa sạch dùng miếng tre mổ ra, nhồi hạt trắc bách diệp vào, cho vào một cái bát, thêm chút nước, hấp cách thuỷ cho đến khi tim lợn chín nhừ là được.
Khi ăn thêm gia vị cho hợp khẩu vị. Tác dụng: Bổ huyết, an thần và chữa mất ngủ.
Dưỡng tâm đan (thuốc bổ tim)
Lá trắc bách diệp sấy khô 400g, đương quy 200g, tất cả tán thành bột mịn, trộn đều, làm thành viên cỡ hạt đỗ xanh. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 50 viên, chiêu thuốc bằng nước muối nhạt.
Có tác dụng dưỡng huyết, lương huyết (mát máu), bổ tâm, an thần, dùng chữa người bồn chồn, mất ngủ, tim đập dồn loạn nhịp từng cơn (tâm quý) râu tóc sớm bạc.
Chữa rụng tóc do viêm da tiết bã
Lá trắc bách diệp tươi 60g, thêm lượng thích hợp cồn 60% (hoặc rượu trắng), ngâm 7 ngày, dùng rượu thuốc bôi xát lên da đầu. Có tác dụng chống ngứa, lại có tác dụng giảm rụng tóc, còn kích thích tóc mọc đen mượt.
Lương y Hư Đan
Orginal Source Thuốc quý từ cây trắc bách diệp