Đột quỵ: 'Thời gian vàng' bị bỏ lỡ - Nguy cơ liệt và tử vong
Tình trạng đáng báo động
- Gánh nặng toàn cầu và tại Việt Nam: Mỗi năm, đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, cướp đi sinh mạng của hơn 4 triệu người trên thế giới. Tại TP.HCM, con số này cũng đáng báo động với hơn 19.000 người mắc bệnh mỗi năm, trong đó hơn 1.000 trường hợp tử vong.
- Sự chủ quan và thiếu kiến thức: Một thực tế đáng buồn là nhiều bệnh nhân đột quỵ không được cấp cứu kịp thời do người nhà chủ quan, nhầm lẫn với các bệnh khác như trúng gió. Việc tự chữa trị bằng các phương pháp dân gian như cạo gió, châm cứu chỉ làm mất đi 'thời gian vàng' và dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng.
'Thời gian vàng' cấp cứu đột quỵ
- Tại sao 'thời gian vàng' lại quan trọng? Ba giờ đầu tiên kể từ khi bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng đột quỵ được xem là 'thời gian vàng' để can thiệp. Trong giai đoạn này, các dấu hiệu bệnh mới khởi phát và việc điều trị có thể giúp hạn chế tối đa tổn thương não.
- Tác động của thời gian: Bác sĩ Nguyễn Thị Kim Liên nhấn mạnh rằng, cứ mỗi phút trôi qua trong 'thời gian vàng', có khoảng 2 triệu tế bào thần kinh bị chết dần. Sau ba giờ, vùng não bị ảnh hưởng bởi tai biến và các khu vực lân cận sẽ bị tổn thương nghiêm trọng, gây khó khăn cho việc phục hồi.
- Hậu quả của việc bỏ lỡ 'thời gian vàng': Nghiên cứu cho thấy nhiều bệnh nhân phải chịu di chứng nặng nề như liệt nửa người, liệt tứ chi, méo miệng, và phải sống phụ thuộc vào người thân suốt đời do nhập viện quá muộn. Nhiều trường hợp còn tự điều trị bằng các phương pháp không đúng cách, khiến tình trạng bệnh trở nên tồi tệ hơn.
Đột quỵ ngày càng trẻ hóa
- Xu hướng đáng lo ngại: Trước đây, đột quỵ thường gặp ở người lớn tuổi (50-60 tuổi), nhưng hiện nay, số ca bệnh ở người trẻ (20-45 tuổi) đang gia tăng đáng kể. Thậm chí, có những bệnh nhân chỉ mới 20 tuổi đã bị đột quỵ.
- Nguyên nhân trẻ hóa đột quỵ:
- Lối sống công nghiệp: Áp lực công việc, căng thẳng, thiếu vận động là những yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ đột quỵ ở người trẻ.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Việc tiêu thụ quá nhiều bia rượu, thức ăn nhanh, đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ (phô mai, lòng đỏ trứng, thịt đỏ, lạp xưởng…) gây ra tình trạng thừa cân, béo phì, tăng cholesterol, xơ vữa động mạch, từ đó làm tăng nguy cơ đột quỵ.
- Gánh nặng cho xã hội: Số lượng người bị đột quỵ và phải sống phụ thuộc vào người thân ngày càng tăng, tạo ra gánh nặng lớn cho gia đình và xã hội. Theo thống kê, TP.HCM có hơn 48.000 người đang phải sống chung với tình trạng này.
Nhận biết và hành động
- Các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ: Giáo sư Lê Văn Thành khuyến cáo người dân cần nhận biết sớm các dấu hiệu của đột quỵ để có thể cấp cứu kịp thời. Các triệu chứng bao gồm:
- Đột ngột yếu, liệt hoặc tê mặt, tay hay chân ở một bên cơ thể.
- Đột ngột nhìn không rõ hoặc mất thị lực, đặc biệt ở một bên mắt.
- Đột ngột khó nói, nói ngọng hoặc không hiểu lời nói.
- Đột ngột đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân.
- Đột ngột chóng mặt, mất thăng bằng, đi lại khó khăn, đặc biệt khi có các triệu chứng trên đi kèm.
- Hành động khẩn cấp: Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào của đột quỵ, hãy gọi ngay cho xe cấp cứu 115 để được đưa đến bệnh viện gần nhất có khả năng điều trị đột quỵ. Thời gian là não, đừng bỏ lỡ 'thời gian vàng' để cứu sống người bệnh và giảm thiểu di chứng.
Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ. Nếu bạn có bất kỳ lo lắng nào về sức khỏe, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Nguồn tham khảo:
- Thông tin từ Bộ Y Tế Việt Nam: kcb.vn
- Hội Tim Mạch Học Việt Nam: vnah.org.vn
- Các nghiên cứu khoa học trên PubMed: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
- American Heart Association/American Stroke Association: ahajournals.org
