Đau Vú: Hiểu Đúng Để An Tâm
Mở đầu
Khi nhắc đến các bệnh liên quan đến tuyến vú, nhiều người thường nghĩ ngay đến ung thư. Ung thư vú là loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ trên toàn thế giới, gây ra nỗi lo lắng lớn cho phái đẹp. Tuy nhiên, trên thực tế, phần lớn các vấn đề về tuyến vú lại không phải là ung thư!
Theo thống kê, ung thư vú chỉ chiếm khoảng 10% các bệnh lý tuyến vú, trong khi 90% còn lại là các bệnh lành tính. Đau vú là một trong những triệu chứng thường gặp nhất khiến bệnh nhân tìm đến bác sĩ. Mặc dù có vẻ 'tầm thường', triệu chứng này lại gây ra nhiều lo lắng, mất ngủ và sụt cân do người bệnh thường nghĩ ngay đến ung thư.
Ngược lại, các bác sĩ chuyên khoa ung bướu thường cảm thấy yên tâm hơn khi bệnh nhân than phiền về đau vú, và lo ngại hơn khi phát hiện một khối u không đau trong vú. Lý do là vì hầu hết các khối u ung thư vú thường không gây đau, hoặc chỉ gây đau nhẹ và rất hiếm khi đau dữ dội.
Các Loại Đau Vú
Đau theo chu kỳ kinh nguyệt:
- Nguyên nhân: Đau vú theo chu kỳ kinh nguyệt thường liên quan đến tình trạng thay đổi sợi bọc (hay còn gọi là xơ nang tuyến vú). Đây là một hiện tượng phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi từ 30 đến 50.
- Thời điểm đau: Cơn đau thường trở nên rõ rệt hơn khoảng một đến hai tuần trước khi bắt đầu kỳ kinh nguyệt, và giảm dần sau khi kinh nguyệt xuất hiện.
- Vị trí đau: Thường đau ở cả hai vú, mặc dù một bên có thể đau hơn bên còn lại. Vùng đau thường gặp nhất là ở phía trên ngoài của vú, gần nách.
- Cảm giác đau: Đau thường âm ỉ, nhức nhối tăng dần, và có thể lan ra vùng nách và xuống cánh tay cùng bên.
- Cường độ đau: Cường độ đau có thể khác nhau ở mỗi người, từ nhẹ đến nặng, thậm chí gây khó khăn trong việc cử động, mặc áo hoặc nằm ngủ.
Đau không theo chu kỳ kinh nguyệt:
- Đặc điểm: Đau vú không liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt thường chỉ xảy ra ở một bên vú. Cơn đau có thể liên tục hoặc không thường xuyên.
- Cảm giác đau: Người bệnh có thể cảm thấy nhói, bỏng rát, thường ở ngay dưới hoặc xung quanh núm vú.
- Nguyên nhân:
- U lành tính: U sợi tuyến (fibroadenoma) là một loại u lành tính có thể gây đau vú, đặc biệt là đau tại vị trí khối u.
- Viêm tuyến vú: Thường xảy ra do nhiễm trùng, đặc biệt ở phụ nữ đang cho con bú có vệ sinh kém vùng núm vú. Vi khuẩn có thể xâm nhập vào vú qua núm vú từ miệng trẻ khi bú. Tình trạng viêm có thể tiến triển thành áp xe vú, với một hoặc nhiều ổ chứa mủ, gây sưng to, căng tròn và đau nhức dữ dội.
- Các nguyên nhân khác: Đau sụn sườn bên dưới vú, chấn thương ở vú, hoặc bệnh zona (giời leo) ở vùng ngực cũng có thể gây đau một bên vú.
Các Nguyên Nhân Khác Gây Đau Vú
- Thay đổi nội tiết tố:
- Trong suốt cuộc đời, tuyến vú của phụ nữ trải qua nhiều thay đổi do ảnh hưởng của hormone, từ khi dậy thì, trong chu kỳ kinh nguyệt, khi mang thai, cho con bú, đến giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh.
- Yếu tố di truyền:
- Tiền sử gia đình có người mắc các bệnh về tuyến vú có thể làm tăng nguy cơ đau vú.
- Ở nam giới:
- Đau vú ở nam giới rất hiếm gặp. Nếu có, thường xảy ra ở tuổi thiếu niên do tình trạng nữ hóa tuyến vú, khi tuyến vú sưng to đều, thường ở một bên vú, kèm theo đau nhẹ.
- Thực phẩm và đồ uống:
- Một số hoạt chất thuộc nhóm xanthines như caffeine, theophylline, theobromine có thể làm vú căng và đau. Các hoạt chất này có trong cà phê, trà, cacao, thức uống chứa cocaine (một số loại nước giải khát có gas), sôcôla…
- Tác dụng phụ của thuốc:
- Một số loại thuốc có thể gây đau vú như một tác dụng phụ, bao gồm estrogen (trong thuốc ngừa thai và thuốc điều hòa kinh nguyệt), digoxin (thuốc điều trị bệnh tim), methyldopa (thuốc điều trị tăng huyết áp), spironolactone (thuốc lợi tiểu), oxymetholone (thuốc điều trị loãng xương, thiếu máu và được vận động viên thể hình sử dụng để phát triển cơ bắp), chlorpromazine (thuốc điều trị bệnh tâm thần), cimetidine (thuốc điều trị bệnh dạ dày)…
Tự Điều Trị và Khi Nào Cần Đến Bác Sĩ
- Tự điều trị:
- Hầu hết các trường hợp đau vú đều nhẹ và tự khỏi. Khoảng 60-80% trường hợp cơn đau sẽ tự biến mất.
- Theo dõi và ghi chép: Nếu đau vú gây khó chịu và kéo dài nhiều ngày, bạn nên ghi chép lại thời điểm xuất hiện cơn đau, mức độ đau trong khoảng 1-2 chu kỳ kinh nguyệt để dễ dàng theo dõi sự đáp ứng với các biện pháp điều trị.
- Thay đổi lối sống:
- Hạn chế tiêu thụ các thực phẩm chứa caffeine như cà phê, trà, sôcôla…
- Bổ sung vitamin E (liều lượng không quá 600mg/ngày). Một số nghiên cứu cho thấy vitamin E có thể giúp giảm các triệu chứng của thay đổi sợi bọc, mặc dù hiệu quả chưa được chứng minh chắc chắn.
- Sử dụng áo ngực vừa vặn, không quá chật, đặc biệt là đối với những người có vòng ngực lớn.
- Chườm ấm lên vú để giảm đau.
- Sử dụng các loại thuốc giảm đau thông thường như paracetamol hoặc ibuprofen.
- Đau do chấn thương: Nếu đau vú do chấn thương, nên chườm lạnh trong khoảng 20 phút. Có thể sử dụng thêm thuốc giảm đau chứa ibuprofen.
- Viêm tuyến vú: Nếu nghi ngờ bị viêm tuyến vú, cần tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng thuốc kháng sinh. Trong thời gian điều trị, nên tạm ngưng cho con bú (tiếp tục cho bú có thể làm bệnh nặng thêm và gây tiêu chảy cho bé) và chườm ấm.
- Khi nào cần đến bác sĩ:
- Nếu bạn phát hiện bất kỳ khối u hoặc vùng dày lên mới ở vú.
- Nếu bạn có dịch chảy ra từ núm vú, đặc biệt là dịch có máu.
- Nếu bạn thấy da vú bị thay đổi, chẳng hạn như da bị đỏ, sần sùi hoặc lõm vào.
- Nếu bạn bị đau vú liên tục và không giảm sau khi đã thử các biện pháp tự điều trị.
- Phẫu thuật: Rất hiếm khi cần phẫu thuật, trừ khi có khối u nghi ngờ ung thư (cần được lấy ra để làm xét nghiệm) hoặc có áp xe vú (bác sĩ sẽ rạch để thoát lưu mủ sau khi tiêm thuốc tê hoặc gây mê).
Kết luận
Đau vú thường là một triệu chứng lành tính và không đáng lo ngại. Đau vú theo chu kỳ kinh nguyệt thường có xu hướng giảm dần theo tuổi tác và tự khỏi khi phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh. Đau vú do nhiễm trùng thường khỏi nhanh chóng và không gây biến chứng nếu được điều trị đúng cách bằng thuốc kháng sinh.
Điều quan trọng nhất là bạn cần hiểu rõ nguyên nhân gây đau vú để an tâm và có biện pháp xử lý phù hợp. Nếu bạn có bất kỳ lo lắng nào, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và chẩn đoán chính xác.
Nguồn tham khảo: Bài viết được viết dựa trên thông tin từ GS.TS Nguyễn Sào Trung và các nguồn tài liệu y khoa uy tín.
