Cuộc Sống Vui Vẻ Của Người Cao Tuổi
Mở Đầu
Đến năm 2020, thế giới đã có một tỷ người trên 65 tuổi, và dự kiến đến năm 2050, cứ ba người trên thế giới thì có một người vượt qua ngưỡng tuổi này. Sự gia tăng đáng kể số lượng người cao tuổi đặt ra nhiều câu hỏi về vai trò, khả năng và chất lượng cuộc sống của họ.
Nhiều người cao tuổi ngày nay vẫn duy trì hoạt động và đóng góp tích cực cho xã hội. Kiến trúc sư Oscar Niemeyer vẫn thiết kế ở tuổi 103, nghệ sĩ Manoel de Oliveira tiếp tục đạo diễn phim ở tuổi 102, và phi công John Miller lái máy bay đến sinh nhật 102 tuổi. Những ví dụ này cho thấy tiềm năng và sự năng động của người cao tuổi.
Não Bộ Hói Đầu: Sự Thay Đổi Của Trí Tuệ Theo Tuổi Tác
Đâu là giới hạn hoạt động trí tuệ và tâm lý bình thường của con người khi tuổi tác ngày càng cao? Các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới đang nỗ lực tìm kiếm câu trả lời. Mô hình xã hội truyền thống cho rằng người trẻ làm việc và người già nghỉ hưu. Tuy nhiên, khi số lượng người cao tuổi ngày càng tăng, vai trò xã hội có thể cần phải được xem xét lại.
Việc phổ cập công nghệ mới đòi hỏi thời gian đào tạo kéo dài, thậm chí đến 30 tuổi. Điều này đặt ra câu hỏi ai sẽ đảm nhận công việc trong thời gian đó. Việc cho người 60 tuổi nghỉ hưu có thể là một sự lãng phí, vì họ có thể xuất sắc hơn những đồng nghiệp trẻ tuổi trong nhiều lĩnh vực.
Một nghiên cứu ở California đã đề xuất nâng tuổi nghỉ hưu của phi công dân dụng từ 60 lên 65. Nghiên cứu của Stanford Aging Clinical Research Center cho thấy các phi công lớn tuổi đạt điểm cao hơn trong các bài tập mô phỏng so với các đồng nghiệp trẻ tuổi, đặc biệt là về tốc độ, sự chính xác của phản xạ, khả năng né tránh va chạm và độ chính xác khi điều khiển máy móc.
Trí thông minh hoạt bát
Ở tuổi 25, não bộ đạt đỉnh cao phong độ. Đây là thời điểm chúng ta đạt kết quả tốt nhất trong học tập và các trắc nghiệm liên quan đến trí tưởng tượng không gian. Đây được gọi là trí thông minh hoạt bát. Sau đó, dung lượng não bộ bắt đầu giảm dần, với sự suy giảm số lượng tế bào thần kinh, một hiện tượng được gọi là não bộ hói đầu. Điều này dẫn đến sự suy giảm trí thông minh hoạt bát ở tuổi già.
Trí thông minh kết tinh
Cùng với tuổi tác, trí thông minh kết tinh, gắn liền với tổng kiến thức tích lũy được, bắt đầu đóng vai trò quan trọng hơn. Nó cho phép chúng ta tận dụng kinh nghiệm, tạo ra các chiến lược tư duy và tổ chức mới, lý giải các sự việc tương đồng và sử dụng nhuần nhuyễn vốn từ vựng. Trái với trí thông minh hoạt bát, trí thông minh kết tinh có thể phát triển suốt đời. Chính nhờ trí thông minh này, các phi công lớn tuổi ở California đạt kết quả trắc nghiệm tốt hơn so với đồng nghiệp trẻ tuổi.
Nhiều người đã đạt đỉnh cao phong độ trí tuệ sau tuổi 60. Wilhelm Roentgen phát minh ra tia X ở tuổi 71. Tuổi già từng là thời kỳ thành công nhất của Charles Darwin, Leo Tolstoy và Michelangelo. Lee Iacocca cứu hãng xe hơi Chrysler khỏi phá sản ở tuổi 60. William Gladstone trở thành Thủ tướng Anh ở tuổi 82. Anthony Hopkins bắt đầu sự nghiệp điện ảnh sau tuổi 54, và Bob Dylan lọt vào bảng xếp hạng ca khúc hay nhất ở tuổi 68.
Những Cụ Già Ở Thung Lũng Silicon: Tuổi Tác Và Khả Năng Kinh Doanh
Mặc dù chúng ta thường thấy những người trẻ tuổi thành công trong lĩnh vực công nghệ, như Mark Zuckerberg (Facebook) hay Larry Page và Sergey Brin (Google), nhưng họ chỉ là những trường hợp cá biệt. Nghiên cứu của Quỹ Kauffman tại Thung lũng Silicon cho thấy tuổi trung bình của những người sáng lập các công ty công nghệ mới (start-up) là 39. Số lượng doanh nhân trên 50 tuổi đông gấp đôi số lượng doanh nhân 25 tuổi, và họ cũng đạt được nhiều thành công hơn.
Doanh nhân lớn tuổi chứng tỏ xuất sắc hơn trong việc hiện thực hóa kế hoạch kinh doanh, tìm kiếm nguồn tài chính, duy trì mức tăng trưởng và tạo việc làm mới. Các công ty do doanh nhân 50 tuổi thành lập trung bình có 55 nhân viên và doanh thu 6,7 triệu USD/năm, trong khi các công ty do doanh nhân 30 tuổi điều hành chỉ có 18 nhân viên và doanh thu 2,2 triệu USD/năm.
“Máu Lạnh” - Đặc Sản Của Người Cao Tuổi: Khả Năng Kiểm Soát Cảm Xúc Và Ứng Xử
So với lớp trẻ, người cao tuổi kiểm soát tốt hơn tình cảm của mình. Một thí nghiệm của GS Fredda Blanchard-Fields cho thấy người cao tuổi có khả năng chế ngự cảm xúc tiêu cực và tập trung giải quyết vấn đề tốt hơn. Họ cũng duy trì năng lực trí tuệ minh mẫn hơn khi bị thiếu ngủ.
Người cao tuổi có năng lực ngôn từ tốt hơn, vốn từ vựng phong phú hơn, năng lực đánh giá con người chính xác hơn và hóa giải mâu thuẫn tốt hơn. Điều này có thể giải thích tại sao nhiều người về hưu lại bắt đầu sự nghiệp du lịch thám hiểm. Cùng với tuổi tác, năng lực tư duy và rút ra kết luận từ thông tin cũng gia tăng. Các chuyên gia lão khoa cho rằng tuổi già là đồng minh tin cậy của những người làm các công việc đòi hỏi cái nhìn khách quan và đánh giá chính xác về đạo đức, như thẩm phán, chính trị gia, bác sĩ, nhà giáo hoặc chỉ huy quân đội.
Bằng Cử Nhân Sau Tuổi 90: Khả Năng Học Tập Ở Người Cao Tuổi
Các nghiên cứu y học chỉ ra rằng quá trình biến mất màng tế bào thần kinh diễn ra không đồng đều trên toàn bộ não bộ. Những tổn thương này dẫn đến tình trạng chậm chuyển giao các xung thần kinh, gây khó khăn trong việc nhớ tên hoặc nhận ra khuôn mặt quen thuộc. Quá trình này chủ yếu ảnh hưởng đến các bộ phận não bộ đảm trách kỹ năng tiếp thu kiến thức mới, gây khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là người lớn tuổi không thể học kiến thức mới. Cụ bà Phyllis Turner ở Australia đã đi vào sách kỷ lục Guinness khi bảo vệ thành công luận văn Thạc sĩ Y học ở tuổi 94. GS Jerzy Vetulani khẳng định rằng việc học ở tuổi cao có thể đạt được kiến thức ở mức tương đương tuổi trẻ, nhưng đòi hỏi nhiều thời gian hơn. Hoạt động trí óc thường xuyên là điều kiện đảm bảo thành công.
Trong thế giới người cao tuổi tại Mỹ, các trò chơi điện tử như Happy Neuron hay Brain Fitness ngày càng được ưa chuộng để rèn luyện trí nhớ và tái tạo thông tin nhanh chóng. Các nghiên cứu cho thấy rằng, chỉ cần giải trí 60 phút mỗi ngày với những trò chơi này trong vòng tám tuần, người 65 tuổi có thể kéo lùi đồng hồ não bộ của mình khoảng 25 năm trong các trắc nghiệm tốc độ tái tạo thông tin và 10 năm trong các trắc nghiệm trí nhớ.
Tuổi Già Có Tồn Tại?: Sự Thay Đổi Trong Quan Niệm Về Tuổi Tác
Các nhà khoa học đang đối mặt với nhiều vấn đề trong nỗ lực trả lời câu hỏi về giới hạn của tuổi già. Cụ bà Gladys Burill, 92 tuổi, đã hoàn thành cuộc chạy marathon ở Hawaii. Cụ ông John Glenn bay lên vũ trụ bằng tàu con thoi Discovery ở tuổi 76. Cụ ông Minoru Saito, 71 tuổi, đã một mình bơi thuyền vòng quanh Trái đất. Phi công Thomas Lackey, 92 tuổi, dạo bộ trên cánh máy bay đang bay.
Để trả lời câu hỏi về giới hạn hoạt động thể chất của con người, các nhà nghiên cứu thậm chí phải săm soi phòng ngủ của các cụ. Kết quả khảo sát tại Mỹ cho thấy 60% các cặp vợ chồng độ tuổi 60-74 vẫn duy trì sinh hoạt tình dục thường xuyên, 30% còn làm chuyện ấy sau tuổi 75 và 10% duy trì sau tuổi 85.
Mô típ tuổi già điển hình như thời đối tượng không còn thiết tha với mọi chuyện đã dần teo tóp.
Vậy tại sao lại có sự thay đổi này? GS Tom Kirkwood đã giải thích hiện tượng này trong công trình nghiên cứu của mình, gọi là Lý thuyết cơ thể sử dụng một lần. GS Kirkwood đặt ra câu hỏi tại sao con người không có khả năng bất tử. Ông cho rằng nguy cơ chết đột ngột do thú dữ, virus, tai nạn trong tự nhiên lớn đến mức nỗ lực phục chế cơ thể vô hạn không mang lại hiệu quả cho tiến hóa. Vì thế, sản phẩm của tiến hóa là động vật hoạt động theo sơ đồ: nhanh chóng trưởng thành, sinh ra đông đảo thế hệ kế tục và rời bỏ cuộc sống.
Chỉ 100 năm trước, nguyên tắc này vẫn áp dụng cho con người. Tuổi thọ trung bình ở Vương quốc Anh vào những năm 1880 không quá 47 tuổi. Con người lao động đến chết, và tuổi già là đặc quyền của số ít, không ai biết đến khái niệm nghỉ hưu.
Ngày nay, sơ đồ tiến hóa đang thay đổi. Việc làm chủ bệnh tật, kiểm soát sinh đẻ và tạo ra các điều kiện sống an toàn (ở các quốc gia giàu có) làm cho cơ thể con người tiêu thụ ít năng lượng hơn để tái sản xuất và đấu tranh sinh tồn. Cơ thể có thể dành nhiều năng lượng hơn cho việc tự sửa chữa. Kéo dài tuổi thọ là hệ quả tất yếu của sự thay đổi này.
