Ngộ độc sắn và cách xử trí
Sắn là một loại củ quen thuộc trong đời sống, tuy nhiên, sắn đặc biệt là sắn đắng chứa một chất độc tự nhiên là acid cyanhydric. Hàm lượng acid cyanhydric càng cao thì sắn càng đắng và nguy cơ ngộ độc càng lớn. Lưu ý rằng vỏ và đầu củ sắn là nơi tập trung nhiều độc tố nhất.
Triệu chứng ngộ độc sắn
Các triệu chứng ngộ độc sắn có thể xuất hiện nhanh chóng sau khi ăn phải sắn chứa hàm lượng acid cyanhydric cao. Dưới đây là các biểu hiện thường gặp:
- Rối loạn tiêu hóa: Đau bụng dữ dội, buồn nôn và nôn mửa liên tục, tiêu chảy.
- Ảnh hưởng thần kinh:
- Nhức đầu, chóng mặt.
- Cảm giác nóng bừng mặt.
- Ù tai, nghe kém.
- Ngứa ngáy.
- Tê bì ở đầu chi (chân, tay).
- Ngộ độc nặng (hiếm gặp):
- Vật vã, kích động.
- Run giật cơ.
- Co giật.
- Hôn mê.
- Nguy hiểm nhất là tử vong do suy hô hấp và trụy tim mạch.
Xử trí ngộ độc sắn
Khi nghi ngờ bị ngộ độc sắn, cần nhanh chóng thực hiện các biện pháp sơ cứu và đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời. Các bước xử trí ban đầu bao gồm:
- Rửa dạ dày: Sử dụng dung dịch kali permanganat (KMnO4) 1‰ để rửa dạ dày, giúp loại bỏ bớt chất độc còn tồn lưu trong dạ dày.
- Sử dụng thuốc giải độc (theo chỉ định của bác sĩ):
- Xanh methylen (methylene blue): Tiêm tĩnh mạch chậm dung dịch xanh methylen 1% (10ml). Có thể tiêm nhắc lại sau mỗi 10-15 phút nếu tình trạng ngộ độc nặng, nhưng không quá 5-6 ống trong vòng 24 giờ cho người lớn. Xanh methylen giúp chuyển đổi hemoglobin thành methemoglobin, chất này sẽ kết hợp với cyanide tạo thành cyanmethemoglobin ít độc hơn.
- Natri nitrit và natri thiosulfat: Trong trường hợp không có xanh methylen, có thể thay thế bằng natri nitrit 1% (10ml) tiêm tĩnh mạch chậm, sau đó tiêm natri thiosulfat 20% (10-20ml) tiêm tĩnh mạch chậm. Natri nitrit tạo methemoglobin, còn natri thiosulfat giúp chuyển cyanide thành thiocyanate, một chất ít độc hơn và dễ dàng đào thải qua nước tiểu.
- Truyền dịch và bù điện giải: Truyền dung dịch glucose 30% (500ml) và dung dịch glucose đẳng trương để cung cấp năng lượng và bù nước cho cơ thể. Cho nạn nhân uống thêm nước đường.
- Hỗ trợ hô hấp và tim mạch:
- Sử dụng các thuốc trợ tim mạch như long não, cafein, lobelin.
- Nếu nạn nhân khó thở, cần cung cấp oxy và hỗ trợ hô hấp (thở máy) nếu cần thiết.
Lưu ý quan trọng:
- Các biện pháp điều trị ngộ độc sắn cần được thực hiện bởi nhân viên y tế có chuyên môn.
- Việc tự ý sử dụng thuốc hoặc các biện pháp dân gian có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của nạn nhân.
Để phòng ngừa ngộ độc sắn, người dân nên:
- Chọn loại sắn không đắng hoặc ít đắng.
- Gọt vỏ kỹ và ngâm sắn trong nước sạch qua đêm trước khi chế biến.
- Luộc sắn kỹ, mở nắp nồi để chất độc bay hơi.
- Không ăn sắn khi đói.
- Không ăn sắn với số lượng lớn.