Bài viết phân tích nguyên nhân một số bệnh nhân cúm A/H1N1 cần thời gian điều trị Tamiflu dài hơn bình thường. Mặc dù chưa phát hiện kháng thuốc, các yếu tố như miễn dịch, hấp thu thuốc, và cơ địa có thể ảnh hưởng. Bộ Y tế khuyến cáo kéo dài điều trị Tamiflu hoặc chuyển sang Zanamivir, đồng thời thay đổi chiến lược giám sát dịch khi cần thiết.
Cúm A/H1N1: Vì sao một số bệnh nhân cần điều trị dài ngày hơn?
Vấn đề: Thời gian điều trị Tamiflu kéo dài ở một số bệnh nhân
Thông thường: Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, bệnh nhân cúm A/H1N1 thường chỉ cần 3-5 ngày điều trị bằng thuốc Tamiflu (Oseltamivir) để loại bỏ hoàn toàn virus khỏi cơ thể.
Thực tế: Tuy nhiên, Bộ Y tế cũng thừa nhận đã ghi nhận những trường hợp cá biệt, khi bệnh nhân sau 13 ngày điều trị bằng Tamiflu vẫn còn virus cúm A/H1N1 trong cơ thể. Điều này đặt ra câu hỏi về hiệu quả điều trị và khả năng kháng thuốc của virus.
Khẳng định từ chuyên gia: Chưa có kháng thuốc Tamiflu tại Việt Nam
TS. Nguyễn Văn Kính (Viện trưởng Viện Các Bệnh Truyền nhiễm & Nhiệt đới Quốc gia): Đến thời điểm hiện tại, Việt Nam chưa phát hiện trường hợp nào virus cúm A/H1N1 kháng thuốc Tamiflu. Điều này có nghĩa là virus vẫn nhạy cảm với thuốc và có thể bị tiêu diệt.
Tuy nhiên: Mặc dù vậy, thực tế lâm sàng cho thấy một số bệnh nhân vẫn cần kéo dài thời gian điều trị bằng thuốc kháng virus, gây lo ngại cho cả bệnh nhân và các chuyên gia y tế.
Các trường hợp cụ thể
Viện Các Bệnh Truyền nhiễm & Nhiệt đới Quốc gia:
Hai bệnh nhân cúm A/H1N1 đã điều trị bằng Tamiflu trong 10 ngày nhưng kết quả xét nghiệm vẫn dương tính với virus.
Đáng chú ý, các bệnh nhân này không có biểu hiện bệnh đặc biệt nghiêm trọng, các triệu chứng bệnh đều ở mức nhẹ, cho thấy virus có thể đang bị ức chế một phần.
Trường hợp bệnh nhân từ Úc về:
Bệnh nhân Ng. mắc bệnh khi đang ở Úc. Sau khi về Việt Nam, anh lây bệnh cho người thân là anh M.
Anh Ng. phải đến ngày thứ 12 được điều trị bằng Tamiflu mới hết virus cúm A/H1N1 trong cơ thể. Điều này cho thấy thời gian đáp ứng với thuốc của anh Ng. chậm hơn so với thông thường.
Trong khi đó, anh M. chỉ cần 6 ngày dùng thuốc đã thải hết virus, cho thấy sự khác biệt về đáp ứng thuốc giữa các cá nhân.
Bệnh nhi 22 tháng tuổi:
Bệnh nhi Ch. bị nhiễm bệnh khi sang Úc chơi cùng mẹ và bà ngoại.
Trong khi người lớn khỏi bệnh sau 4-6 ngày dùng thuốc, cháu Ch. cần tới 11 ngày mới hết virus trong người. Điều này có thể liên quan đến hệ miễn dịch còn non yếu của trẻ nhỏ.
Bệnh viện Nhiệt đới TP.HCM:
Bệnh viện cũng ghi nhận hai bệnh nhân đáp ứng chậm với thuốc Tamiflu.
Hai trường hợp này chỉ hết virus cúm A/H1N1 trong cơ thể khi dùng thuốc Tamiflu tới ngày thứ 14.
Đặc biệt, một trường hợp phải tăng liều Tamiflu lên gấp đôi ở ngày điều trị thứ 13 và 14 mới diệt được hết virus, cho thấy virus có thể đã giảm độ nhạy cảm với thuốc ở một mức độ nhất định.
Giải thích nguyên nhân
Yếu tố miễn dịch của bệnh nhân (TS. Nguyễn Văn Kính): Hệ miễn dịch của mỗi người phản ứng khác nhau với virus. Một số người có hệ miễn dịch mạnh mẽ hơn, giúp họ loại bỏ virus nhanh hơn.
Nồng độ thuốc hấp thu không đủ, cơ địa (BS. Trần Tịnh Hiền):
Nồng độ thuốc trong máu có thể không đạt mức cần thiết để ức chế virus hiệu quả, do khả năng hấp thu thuốc khác nhau ở mỗi người.
Cơ địa và các yếu tố di truyền cũng có thể ảnh hưởng đến đáp ứng của cơ thể với thuốc.
Kết quả phân tích: Chưa phát hiện gene đột biến kháng thuốc: Các xét nghiệm chuyên sâu chưa tìm thấy các gene đột biến H274Y và R294, vốn liên quan đến tình trạng kháng thuốc Tamiflu ở virus cúm.
Bệnh viện Nhiệt đới TP.HCM gửi mẫu máu sang Hồng Kông để đo nồng độ thuốc: Do Việt Nam chưa thực hiện được kỹ thuật này, việc đo nồng độ thuốc trong máu giúp xác định xem bệnh nhân có hấp thu đủ lượng thuốc cần thiết hay không.
Giải pháp của Bộ Y tế
Tiếp tục kéo dài thời gian điều trị Tamiflu: Trong trường hợp bệnh nhân vẫn còn virus sau 5 ngày điều trị, bác sĩ có thể quyết định kéo dài thời gian dùng thuốc để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn virus.
Chuyển sang dùng Zanamivir (chưa ghi nhận kháng thuốc): Zanamivir là một loại thuốc kháng virus cúm khác, hiện chưa ghi nhận tình trạng kháng thuốc. Trong những trường hợp nghi ngờ virus giảm nhạy cảm với Tamiflu, bác sĩ có thể cân nhắc chuyển sang sử dụng Zanamivir.
Cung cấp Zanamivir cho các bệnh viện: Để chủ động đối phó với tình huống virus có thể kháng Tamiflu, Bộ Y tế sẽ cung cấp thuốc Zanamivir cho các bệnh viện để sẵn sàng sử dụng khi cần thiết.
Thay đổi chiến lược giám sát dịch (nếu dịch lan rộng)
Bỏ giám sát tại cửa khẩu: Khi dịch cúm A/H1N1 lan rộng trong cộng đồng, việc giám sát tại các cửa khẩu sẽ không còn hiệu quả.
Bỏ xét nghiệm tất cả bệnh phẩm cúm: Xét nghiệm tất cả các bệnh phẩm cúm sẽ tốn kém và không cần thiết.
Chỉ xét nghiệm chọn lọc tại 15 điểm giám sát cúm: Thay vào đó, Bộ Y tế sẽ tập trung xét nghiệm chọn lọc một số bệnh phẩm tại 15 điểm giám sát cúm trên cả nước để theo dõi sự biến đổi của virus và phát hiện sớm các trường hợp kháng thuốc.
