Vô kinh do buồng trứng: Nguyên nhân và điều trị
Vô kinh, tình trạng không có kinh nguyệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một trong số đó là các vấn đề liên quan đến buồng trứng. Vô kinh do buồng trứng xảy ra khi buồng trứng không hoạt động bình thường, dẫn đến thiếu hụt hormone và ngừng kinh nguyệt.
1. Các bệnh lý gây vô kinh do buồng trứng
Có một số bệnh lý có thể gây ra vô kinh do buồng trứng, bao gồm:
- Hội chứng Turner và bệnh tuyến sinh dục phát triển không hoàn chỉnh: Những tình trạng này ảnh hưởng đến sự phát triển của buồng trứng, dẫn đến vô kinh nguyên phát (chưa bao giờ có kinh nguyệt) và nhi hóa giới tính (không phát triển các đặc điểm giới tính thứ cấp).
- Tổn thương buồng trứng: Buồng trứng có thể bị tổn thương do phẫu thuật cắt bỏ, xạ trị, hóa trị hoặc viêm nhiễm nặng. Ví dụ, viêm buồng trứng do biến chứng của bệnh quai bị có thể dẫn đến suy giảm chức năng buồng trứng ở khoảng 5% phụ nữ. (Nguồn: Bộ Y Tế)
2. Suy buồng trứng sớm
Suy buồng trứng sớm (Premature Ovarian Insufficiency - POI), còn gọi là mãn kinh sớm, xảy ra khi buồng trứng ngừng hoạt động trước tuổi 40.
- Triệu chứng: Các triệu chứng của suy buồng trứng sớm tương tự như mãn kinh tự nhiên, bao gồm:
- Vô kinh (mất kinh nguyệt).
- Bốc hỏa.
- Khô âm đạo.
- Giảm ham muốn tình dục.
- Thay đổi tâm trạng.
- Teo dần các cơ quan sinh dục và đặc trưng giới tính.
- Nguyên nhân: Nguyên nhân chính xác của suy buồng trứng sớm vẫn chưa được hiểu rõ. Một số yếu tố có thể liên quan bao gồm:
- Số lượng tế bào noãn mẫu ban đầu thấp: Nếu một bé gái có số lượng tế bào noãn mẫu (tiền thân của trứng) trong buồng trứng ít hơn bình thường từ khi còn trong bụng mẹ, buồng trứng có thể cạn kiệt trứng sớm hơn.
- Thoái hóa noãn bào quá nhanh: Quá trình thoái hóa tự nhiên của noãn bào có thể diễn ra nhanh hơn ở một số phụ nữ, dẫn đến suy buồng trứng sớm.
- Yếu tố di truyền: Tiền sử gia đình có người bị suy buồng trứng sớm có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Rối loạn tự miễn: Trong khoảng 9-40% trường hợp, suy buồng trứng sớm có liên quan đến các rối loạn tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các tế bào buồng trứng, làm tăng tốc độ thoái hóa của noãn bào. (Nguồn: PubMed)
3. Điều trị vô kinh do buồng trứng
Điều trị vô kinh do buồng trứng là một thách thức lớn, đặc biệt khi tế bào noãn mẫu đã cạn kiệt hoàn toàn.
- Khả năng hồi phục: Trong một số trường hợp, chức năng buồng trứng có thể chỉ suy giảm tạm thời và có khả năng tự hồi phục. Tuy nhiên, hiện tại không có phương pháp đáng tin cậy nào để xác định trước những bệnh nhân nào có khả năng hồi phục.
- Chẩn đoán: Soi ổ bụng để quan sát trạng thái buồng trứng không phải là một phương pháp chẩn đoán đáng tin cậy để dự đoán khả năng hồi phục.
- Hỗ trợ sinh sản: Đối với phụ nữ mong muốn có con, cần đến các biện pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) với trứng hiến tặng.
- Liệu pháp hormone thay thế (HRT): Đối với những phụ nữ không có nhu cầu sinh con, liệu pháp hormone thay thế bằng oestrogen và progestagen có thể giúp:
- Tạo kinh nguyệt nhân tạo để duy trì sức khỏe sinh sản.
- Ngăn ngừa teo âm đạo và các cơ quan sinh dục.
- Giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến thiếu hụt estrogen như loãng xương và bệnh tim mạch. (Nguồn: Medscape)
Lưu ý: Việc điều trị vô kinh do buồng trứng cần được cá nhân hóa dựa trên nguyên nhân gây bệnh, tình trạng sức khỏe tổng thể và mong muốn của bệnh nhân. Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị phù hợp.
