Bế tắc trong xử lý melamine của Bộ Y tế: Phân tích và Hậu quả
Nguy cơ từ melamine và sự khác biệt trong quan điểm
Melamine là một hợp chất hóa học công nghiệp, khi xuất hiện trong thực phẩm, đặc biệt là sữa và các sản phẩm từ sữa, có thể gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ em. Các vấn đề về thận, thậm chí suy thận, đã được ghi nhận trong các trường hợp ngộ độc melamine.
Trong bối cảnh đó, Bộ Y tế đã đưa ra kiến nghị tái xuất hoặc tiêu hủy các sản phẩm chứa melamine. Tuy nhiên, song song với động thái này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) lại công bố giới hạn an toàn của melamine trong thực phẩm. Sự khác biệt này đã tạo ra một tình huống phức tạp và gây khó khăn cho các doanh nghiệp sữa trong nước. Việc Bộ Y tế không thừa nhận giới hạn an toàn của melamine khiến nhiều doanh nghiệp sữa trong nước gặp khó khăn, thậm chí lao đao.
Quyết định và chỉ đạo thiếu hiệu quả
Ngày 5/12, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chính thức công bố giới hạn melamine trong thực phẩm tại một cuộc họp các chuyên gia an toàn thực phẩm do WHO tổ chức ở Ottawa, Canada. Theo đó, WHO không chấp nhận bất cứ hành vi nào cố ý đưa melamine vào thực phẩm, nhưng thừa nhận một lượng melamine nhất định có thể vô ý có trong sản phẩm do giới hạn của khoa học hiện nay. Tổ chức này chấp nhận được nếu lượng melamine không quá 0,2 miligram/kg thể trọng trẻ em trong một ngày. Với người lớn thể trọng 50 kg, tiếp nhận 10 miligram melamine mỗi ngày sẽ không nguy hiểm đến sức khỏe.
Mặc dù có chỉ đạo từ Chính phủ về việc ban hành quy định giới hạn an toàn đối với melamine trong sữa và các sản phẩm sữa (Công văn hỏa tốc số 6937/VPCP-KGVX ngày 15/10/2008 của Văn phòng Chính phủ), Bộ Y tế vẫn không chấp nhận ban hành quy định này. Điều này dẫn đến việc mục tiêu xử lý triệt để hơn 700 tấn sữa nhiễm melamine không được thực hiện đúng thời hạn như đã đề ra (cuối tháng 11/2008).
Tính đơn độc trong thực thi
Quyết định không khoan nhượng của Bộ Y tế trong vấn đề melamine được triển khai trong bối cảnh thiếu sự đồng thuận và phối hợp từ các bộ ngành liên quan. Văn phòng Chính phủ yêu cầu liên bộ thực hiện theo đề nghị của Bộ Y tế (Công văn số 7652/VPCP-KGVX ngày 6/11/2008). Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) ban hành hướng dẫn tiêu hủy sữa melamine theo yêu cầu của Bộ Y tế, nhưng không đề cập đến sự đồng tình hay phối hợp của các sở TN&MT địa phương.
Thứ trưởng Y tế sau đó đã phải gửi công văn chỉ đạo các sở TN&MT và y tế phối hợp thực hiện việc tiêu hủy. Sự thiếu đồng bộ và phối hợp này đã gây ra nhiều khó khăn trong quá trình triển khai.
Hậu quả và thiệt hại cho doanh nghiệp
Tình hình bế tắc trong xử lý melamine đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho các doanh nghiệp sữa, đặc biệt là những doanh nghiệp nhập khẩu sữa từ Trung Quốc. Hanoimilk, một trong những doanh nghiệp chịu thiệt hại nặng nề nhất, đã gặp khó khăn trong việc tái xuất 180 tấn sữa do không đáp ứng tiêu chuẩn của Trung Quốc. Doanh nghiệp này cũng từ chối chi trả chi phí tiêu hủy số sữa còn lại vì thiệt hại quá lớn do Bộ Y tế không ban hành ngưỡng an toàn melamine.
Theo ông Đặng Anh Tuấn, Phó Tổng giám đốc Hanoimilk, thiệt hại của công ty do quyết định của Bộ Y tế đã lên đến 42 tỷ đồng. Điều này cho thấy sự thiếu linh hoạt và nhất quán trong chính sách quản lý an toàn thực phẩm có thể gây ra những tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
