Mứt Tết không chỉ là món ăn truyền thống mà còn là dược thảo quý. Bài viết cung cấp thông tin về công dụng của các loại mứt phổ biến như bí đao, hạt sen, quất, dừa, phật thủ, táo ta và lưu ý khi sử dụng để đảm bảo sức khỏe trong dịp Tết.

Mứt Tết - Vị Ngọt Thảo Dược Trong Ngày Xuân

1. Giới thiệu

Trong không khí rộn ràng của Tết Nguyên Đán, bên cạnh những món ăn truyền thống, không thể thiếu các loại mứt ngọt ngào. Ít ai biết rằng, nhiều loại mứt được làm từ các loại quả không chỉ ngon miệng mà còn là những dược thảo quý giá, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

2. Các loại mứt và công dụng

• Bí đao:
  • Công dụng: Theo Y học cổ truyền, bí đao có tính mát, vị ngọt, có tác dụng lợi tiểu, giúp tiêu phù (giảm sưng phù), thanh nhiệt giải độc, và tiêu viêm. Vì vậy, bí đao thường được dùng để hỗ trợ điều trị các bệnh về đường tiết niệu, giúp làm mát cơ thể trong những ngày nắng nóng.
  • Cách dùng: Để tận dụng lợi ích của bí đao, bạn có thể dùng 30-40g quả tươi sắc nước uống hàng ngày, hoặc chế biến thành các món ăn như canh bí đao, bí đao luộc.
• Hạt sen:
  • Công dụng:
    • Tâm sen: Chứa liensinin và các hoạt chất có tác dụng hạ huyết áp, chống co thắt cơ trơn. Tâm sen còn có tác dụng an thần, giúp giảm căng thẳng, lo âu, cải thiện giấc ngủ. Trong y học cổ truyền, tâm sen còn được dùng để điều trị các chứng thao cuồng, kích động, ức chế trạng thái loạn thần kinh.
    • Hạt sen: Là một vị thuốc bổ dưỡng, có tác dụng kiện tỳ, ích thận, cố tinh. Hạt sen thường được dùng để điều trị các chứng tỳ hư (chức năng tiêu hóa kém), tiêu chảy kéo dài, tiểu dắt, di mộng tinh (xuất tinh khi ngủ), khí hư (ở phụ nữ), hồi hộp, mất ngủ, cơ thể suy nhược, kém ăn, ít ngủ [Theo Viện Dược liệu].
  • Cách dùng:
    • Hạt sen: Có thể dùng 12-20g, thậm chí đến 100g hạt sen dưới dạng thuốc sắc hoặc hoàn tán. Hạt sen thường được kết hợp với các vị thuốc khác để tăng cường hiệu quả điều trị.
    • Tâm sen: Dùng 2-4g tâm sen dưới dạng thuốc sắc, hãm trà hoặc hoàn tán, thường phối hợp với các vị thuốc khác. Lưu ý, người bị táo bón không nên dùng tâm sen.
• Quất (Tắc):
  • Công dụng: Quất là loại quả quen thuộc trong ngày Tết, có vị chua ngọt, tính ấm. Quất có tác dụng chữa ho, long đờm, giúp tiêu hóa tốt. Hạt quất có tác dụng cầm máu, chống nôn, giảm ho.
  • Cách dùng: Có thể dùng quả quất tươi để ăn, làm mứt, hoặc pha nước uống. Hạt quất có thể dùng để sắc nước uống hoặc tán bột rắc lên vết thương để cầm máu.
• Dừa:
  • Công dụng:
    • Nước dừa: Là thức uống giải khát tuyệt vời, chứa nhiều chất điện giải và vitamin, giúp bù nước, hạ sốt, tăng cường sức đề kháng. Nước dừa còn được dùng để chữa tiêu chảy, kiết lỵ, đau dạ dày, giúp làm mềm tóc, dưỡng da.
    • Cùi dừa: Chữa đau vùng thượng vị, dầu dừa có tác dụng làm dịu vết bỏng, mụn nhọt. Dầu dừa tinh chế còn được dùng thay thế mỡ động vật trong chế biến thực phẩm, giúp phòng ngừa xơ vữa động mạch.
  • Cách dùng: Uống nước dừa tươi, ăn cùi dừa, hoặc bôi dầu dừa lên da, tóc.
• Phật thủ:
  • Công dụng: Quả phật thủ có mùi thơm đặc trưng, vị ngọt, tính ấm. Phật thủ có tác dụng chữa bụng đầy trướng, đau dạ dày, nôn mửa, chán ăn, ho dai dẳng có nhiều đờm. Ngoài ra, phật thủ còn được dùng để chữa viêm dạ dày mãn tính, đau dây thần kinh vùng bụng, có tác dụng an thần, hạ sốt.
  • Cách dùng: Dùng 8-10g cùi quả khô sắc nước uống hàng ngày, hoặc ngâm rượu uống. Để chữa viêm dạ dày mãn tính, đau dây thần kinh vùng bụng, có thể dùng 10-15g cùi và vỏ quả tươi (hoặc 6g khô) thái lát mỏng, ngâm trong nước sôi và uống thay trà.
• Táo ta:
  • Công dụng: Táo ta là loại quả quen thuộc, có vị ngọt chua, tính bình. Nhân hạt táo (toan táo nhân) có tác dụng an thần, gây ngủ, giảm đau, chống co giật, hạ nhiệt, hạ huyết áp, trị bỏng.
  • Cách dùng: Dùng 0.8-1.2g nhân hạt táo (tương đương 15-20 hạt) nghiền bột uống, hoặc 6-10g sao đen. Theo Y học cổ truyền, nhân hạt táo được dùng để chữa khó ngủ, hồi hộp, đánh trống ngực, phiền khát, mồ hôi trộm.

3. Lưu ý khi sử dụng

• Không lạm dụng: Mặc dù mứt Tết có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng không nên ăn quá nhiều vì chứa nhiều đường, có thể gây tăng cân, tăng đường huyết.
• Thận trọng khi sử dụng:
  • Người bị táo bón không nên dùng tâm sen.
  • Liều dùng cần tuân thủ theo hướng dẫn của thầy thuốc hoặc chuyên gia y tế.
  • Phụ nữ có thai, trẻ em, người có bệnh nền cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Chọn mua sản phẩm chất lượng: Nên chọn mua mứt Tết ở những cơ sở uy tín, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

4. Kết luận

Mứt Tết không chỉ là món ăn ngon miệng mà còn là những vị thuốc quý từ thiên nhiên. Tuy nhiên, để tận hưởng trọn vẹn hương vị và công dụng của mứt Tết, cần sử dụng đúng cách và có liều lượng hợp lý. Chúc bạn và gia đình có một mùa Tết an lành và khỏe mạnh!

Tham khảo:

• Viện Dược liệu: http://www.vienDuoclieu.vn
• Bộ Y Tế: https://kcb.vn