Ngất Xỉu (Syncope): Hiểu Rõ và Xử Trí Đúng Cách
Định nghĩa
Ngất xỉu, hay còn gọi là syncope, là tình trạng mất ý thức tạm thời do lưu lượng máu lên não bị suy giảm đột ngột. Khác với tình trạng sốc, trong ngất xỉu, mạch thường chậm lại nhưng sẽ nhanh chóng trở về mức bình thường sau đó. Điều quan trọng là người bệnh sẽ phục hồi hoàn toàn và nhanh chóng sau cơn ngất.
Theo định nghĩa của Trường môn Tim mạch Hoa Kỳ (ACC) và Hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), ngất là tình trạng mất ý thức thoáng qua, tự giới hạn do giảm tưới máu não toàn cầu, đặc trưng bởi khởi phát nhanh, thời gian ngắn và phục hồi tự phát hoàn toàn.
Nguyên nhân gây ngất xỉu
Ngất xỉu có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:
- Phản ứng cảm xúc: Đau đớn, sợ hãi, tức giận, căng thẳng hoặc kiệt sức đều có thể gây ra ngất xỉu.
- Yếu tố môi trường: Thời tiết nóng bức, ngột ngạt hoặc đứng lâu một chỗ có thể làm giảm lượng máu lên não, dẫn đến ngất xỉu.
- Thay đổi tư thế đột ngột: Đứng dậy quá nhanh sau khi ngồi hoặc nằm có thể gây tụt huyết áp và ngất xỉu.
- Các bệnh lý tim mạch: Một số bệnh tim như rối loạn nhịp tim, bệnh van tim hoặc bệnh cơ tim có thể làm giảm lưu lượng máu lên não và gây ngất xỉu. Theo thống kê của Trung Tâm Tim Mạch, Bệnh Viện Trung Ương Quân Đội 108, các bệnh lý tim mạch là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ngất, đặc biệt ở người lớn tuổi.
- Các nguyên nhân khác: Hạ đường huyết, thiếu máu, mất nước hoặc sử dụng một số loại thuốc cũng có thể gây ngất xỉu.
Dấu hiệu nhận biết ngất xỉu
Các dấu hiệu thường gặp của ngất xỉu bao gồm:
- Mất ý thức: Người bệnh đột ngột mất ý thức và ngã xuống.
- Mạch chậm: Mạch đập chậm hơn bình thường.
- Da nhợt nhạt: Da trở nên xanh xao, nhợt nhạt.
- Chóng mặt, hoa mắt: Cảm giác choáng váng, mất thăng bằng trước khi ngất.
- Vã mồ hôi: Đổ mồ hôi lạnh.
- Buồn nôn: Cảm giác khó chịu ở bụng, muốn nôn.
Xử trí khi gặp người bị ngất xỉu
Khi gặp người bị ngất xỉu, cần thực hiện các bước sau:
- Đảm bảo an toàn: Đặt người bệnh nằm xuống nơi thoáng mát, tránh xa các vật nguy hiểm.
- Tăng lưu lượng máu lên não: Nâng cao chân của người bệnh khoảng 30cm để tăng lượng máu trở về tim và não.
- Nới lỏng quần áo: Nới lỏng quần áo, thắt lưng hoặc bất cứ thứ gì gây cản trở lưu thông máu.
- Kiểm tra đường thở: Đảm bảo đường thở của người bệnh thông thoáng. Nếu cần thiết, nghiêng đầu người bệnh sang một bên để tránh bị sặc.
- Gọi cấp cứu: Nếu người bệnh không tỉnh lại sau vài phút hoặc có các dấu hiệu bất thường như khó thở, đau ngực, co giật, hãy gọi ngay cấp cứu 115.
- Khi người bệnh tỉnh lại:
- Trấn an, động viên người bệnh.
- Giúp người bệnh ngồi dậy từ từ.
- Cho người bệnh uống nước hoặc ăn nhẹ.
- Theo dõi sát tình trạng của người bệnh.
Lưu ý quan trọng:
- Không cố gắng cho người bệnh ăn hoặc uống khi họ chưa tỉnh táo hoàn toàn.
- Nếu người bệnh có tiền sử bệnh tim mạch hoặc các bệnh lý khác, hãy thông báo cho nhân viên y tế.
- Trong trường hợp người bệnh có dấu hiệu muốn ngất xỉu trở lại, hãy hướng dẫn họ ngồi xuống, đặt đầu giữa hai đầu gối và hít thở sâu.
Ngất xỉu có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Do đó, nếu bạn hoặc người thân thường xuyên bị ngất xỉu, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Tham khảo ý kiến của bác sĩ tim mạch là rất quan trọng để loại trừ các nguyên nhân liên quan đến tim mạch.
