Tiêu chảy: Hiểu rõ và ứng phó hiệu quả
Tiêu chảy là gì và tại sao cơ thể lại phản ứng như vậy?
Tiêu chảy không chỉ là một triệu chứng khó chịu mà còn là một cơ chế tự vệ của cơ thể. Khi cơ thể tiếp xúc với các chất kích thích, vi khuẩn, virus hoặc độc tố mà nó không chấp nhận, nó sẽ cố gắng loại bỏ chúng một cách nhanh chóng thông qua việc tăng cường nhu động ruột và thải ra ngoài. Đây là lý do tại sao tiêu chảy thường xuất hiện đột ngột và dữ dội.
- Phản ứng tự nhiên của cơ thể: Tiêu chảy là một phản ứng tự nhiên của cơ thể để loại bỏ các chất không mong muốn, giúp ngăn chặn sự hấp thụ của chúng vào hệ tuần hoàn.
- Hạn chế dùng thuốc: Đa số các bác sĩ, đặc biệt là ở các nước phương Tây, thường khuyến khích để cơ thể tự phục hồi. Việc sử dụng thuốc chống tiêu chảy có thể làm chậm quá trình loại bỏ các chất độc hại và kéo dài thời gian bệnh. Tuy nhiên, trong những trường hợp cần thiết, như khi bạn có lịch trình bận rộn hoặc khi tình trạng tiêu chảy trở nên nghiêm trọng, việc sử dụng thuốc có thể được xem xét.
Ứng phó với tiêu chảy như thế nào?
Kiểm tra phản ứng với sữa
Không dung nạp lactose là một trong những nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy, đặc biệt ở những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm với đường lactose trong sữa.
- Ngừng uống sữa: Nếu bạn nghi ngờ rằng tiêu chảy của mình có liên quan đến việc uống sữa, hãy thử ngừng uống sữa và các sản phẩm từ sữa trong một vài ngày để xem tình hình có cải thiện hay không. Nếu các triệu chứng giảm đi, bạn có thể bị không dung nạp lactose.
Lưu ý về thuốc đau dạ dày
Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc đau dạ dày, có thể chứa các thành phần gây tiêu chảy.
- Magiê và tiêu chảy: Các thuốc trị bệnh về dạ dày hoặc chống lại sình bụng (antigas) thường chứa magiê, một chất có tác dụng nhuận tràng, kích thích tiêu chảy. Các loại thuốc thông dụng như Mylanta và Maalox đều chứa magiê.
- Đọc kỹ thành phần thuốc: Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, hãy đọc kỹ nhãn mác và thành phần để tránh các loại chứa magiê hydroxide nếu bạn dễ bị tiêu chảy.
- Các loại thuốc khác: Ngoài ra, các loại thuốc kháng sinh và ký ninh cũng có thể gây tiêu chảy do tác động lên hệ vi sinh vật đường ruột.
Chế độ ăn uống khi bị tiêu chảy
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và phục hồi sau tiêu chảy.
- Uống nhiều nước:
- Bù nước và điện giải: Đây là việc quan trọng nhất. Tiêu chảy gây mất nước và điện giải, dẫn đến mệt mỏi, chóng mặt và các biến chứng nguy hiểm khác. Uống đủ nước giúp duy trì sự cân bằng chất lỏng và điện giải trong cơ thể.
- Uống dung dịch đường và muối (ORS): Dung dịch này giúp bù đắp lượng đường và muối khoáng bị mất do tiêu chảy. Bạn có thể tự pha dung dịch này bằng cách hòa tan một thìa cà phê đường và một nhúm muối nhỏ (bằng đầu đũa) trong một lít nước lọc. Hoặc có thể mua các gói Oresol tại các nhà thuốc.
- Tránh sữa và nước ngọt có gas: Sữa có thể làm tình trạng tiêu chảy trở nên tồi tệ hơn do chứa lactose. Nước ngọt có gas cũng không được khuyến khích vì chúng có thể gây đầy hơi và khó chịu.
- Tránh thức ăn làm tiêu chảy nặng hơn:
- Các loại rau: Đậu, bắp cải, giá… có thể gây đầy hơi và khó tiêu, làm tăng thêm gánh nặng cho hệ tiêu hóa.
- Trái cây có bột, cám, khoai, ngũ cốc: Những loại thực phẩm này chứa nhiều chất xơ, có thể kích thích nhu động ruột và làm tiêu chảy nặng hơn.
- Nên ăn:
- Ăn ít, uống nhiều: Chia nhỏ các bữa ăn và tăng cường uống nước để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
- Canh, súp trong: Súp gà, nước phở là những lựa chọn tốt vì chúng dễ tiêu hóa và cung cấp nước, muối khoáng cần thiết.
Khi nào nên dùng thuốc?
Trong hầu hết các trường hợp, cơ thể có thể tự phục hồi sau tiêu chảy mà không cần dùng thuốc. Tuy nhiên, trong một số tình huống nhất định, việc sử dụng thuốc có thể giúp giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Hạn chế dùng thuốc: Như đã đề cập, việc dùng thuốc chống tiêu chảy có thể làm chậm quá trình loại bỏ chất độc hại. Chỉ nên sử dụng thuốc khi bạn cảm thấy quá mệt mỏi hoặc có những công việc quan trọng cần phải thực hiện.
- Các loại thuốc có thể sử dụng:
- Pepto-Bismol hoặc Kaopectate: Thích hợp cho tiêu chảy nhẹ đến trung bình. Chúng hoạt động bằng cách làm chậm nhu động ruột và hấp thụ các chất độc hại.
- Imodium: Dùng cho tiêu chảy nặng. Thuốc này có tác dụng làm giảm nhu động ruột một cách nhanh chóng, giúp giảm số lần đi ngoài.
- Thực phẩm có tính táo bón: Trà đặc, chuối có thể giúp làm chậm nhu động ruột và giảm tiêu chảy nhẹ.
Lưu ý quan trọng
Tiêu chảy rất dễ lây lan, đặc biệt là do vệ sinh kém.
- Tiêu chảy rất dễ lây lan: Vi trùng, vi khuẩn hoặc chất độc có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp hoặc qua thực phẩm bị ô nhiễm.
- Người bệnh nên hạn chế nấu ăn: Để tránh lây nhiễm cho người khác, người bị tiêu chảy không nên nấu ăn.
- Rửa tay kỹ: Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
