Những bệnh thường gặpnhư ghẻ, lao, viêm nướu răng, nhiễm nấm Candida... là những bệnh cơ hội vớibệnh nhân HIV nhưng đôi khi lại trở thành dấu hiệu chỉ điểm của căn bệnhthế kỷ nhờ biểu hiện đặc trưng. BS Nguyễn Cẩn, TT Răng -Hàm-Mặt cho biết :với những nước có tỷ lệ người nhiễm HIV cao, việc dựa vào triệu chứng bệnhcơ hội để chuẩn đoán có thể chính xác đến 85%. Ðó cũng là nội dung babuổi báo cáo tại TT Thông tin & Giáo dục sứckhỏe Tp.HCM của bác sĩ Hoàng Văn Minh, Nguyễn Cẩn và Lê văn Nhi.
Lao và HIV
Một người nhiễm HIV mà mắc thêmbệnh lao thì thực tế đã chuyển sang bệnh AIDS. Trên thế giới có 6 triệungười bị phối hợp cả lao và HIV. Người nhiễm HIV có tỷ lệ nhiễm lao rấtcao: 50% so với mức bình thường chỉ có 5-10%. Vừa bị lao lại vừa nhiễm HIV màkháng thuốc thì việc điều trị rất khó khăn và bệnh nhân sẽ chết trong vòng4 tuần lễ. Tính đến tháng 9.1997, đã có 172/267 người bị HIV có nhiễm laotử vong tại TT Lao phổi Phạm Ngọc Thạch. Hiện nay lao phát hiện trên ngườinhiễm HIV thường là loại lao ngoài phổi nên việc chẩn đoán rất khó.
HIV làm cho bệnh lao thêm trầm trọng, ngược lại, lao cũng làm cho người bệnhHIV chuyển sang AIDS nhanh hơn. Do đó, cần củng cố mạng lưới chống lao bằngviệc chặt đứt nguồn bệnh, phát hiện sớm để điều trị.
Bệnh vùng miệng
Có năm loại bệnh ở miệng gợi ýđến HIV. Nhiễm nấm Cadida có thể xuất hiện ở vòm hầu, nặt trong má, môi,lưỡi... Bệnh này ở bệnh nhân HIV xuất hiện sớm nhất, ngay cả khi toàn thânchưa có biểu hiện gì, bệnh đã xuất hiện ở vùng miệng. Nấm Candida có thểlà dạng tạo mày giả (dân gian gọi là dạng đẹn), dạng ban đỏ hay môi khô.Nấm Candida có thể làm cho lưỡi dày lên, có màu đen do sừng hóa. Ngườibình thường bị nhiễm nấm không để lại tổn thương khi lành bệnh, nhưng vết tổn thương ở người nhiễm HIV rất rõ. Bệnh nhiễm nấm với người nhiễm HIVmới có xuất hiện ở người lớn và khi vùng nhiễm nấm xuống đến thực quảnthì bệnh nhân đã được chuyển sang dạng AIDS.
Bệnh nhiễm khuẩn đáng chú ý cóbệnh viêm nha chu có phá hủy bên dưới. Bệnh viêm nha chu ở người bị suygiảm miễn dịch xảy ra ngay cả trong trường hợp bệnh nhân đã đánh răng tốt,cạo sạch cao răng. Chỉ 6 tháng sau khi bị viêm nha chu, bệnh nhân nhiễm HIV sẽ bị phá hủy răng nhiều, nhanh và rất đau đớn. Ðau là điểm khác biệt rõnhất ở loại bệnh này giữa người bình thường với người nhiễm HIV.
Ðối với người bình thường bệnh viêm nướu hoại tử lở loét là do thiếu vitamine C hay bị căng thẳng thần kinh.Bệnh này kéo dài mười mấy ngày rồi hết hoặc chuyển nặng hơn thành viêm nướu hoại tử cấp. Bệnh trước đây hiếm gặp và hiện tượng trở thành phổbiến hơn trong thời đại của HIV. Ðối với một người có hiện tượng xươnghàm của răng bị lộ ra ngoài, gãy răng kèm gãy theo xương hàm (hiện tượngtạo mảnh xương chết) một năm đến 2-3 lần thì gợi ý đầu tiên là nghĩ đến HIV. Tiến triển mất răng với người bị nhiễm HIV chỉ từ 4 đến 8 ngày.
Ðối với loại bệnh do nhiễm siêu vikhuẩn thường gặp có các loại mụn rộp, mụn nước và viêm miệng hoại tử.Chỉ có người nhiễm HIV mới bị đau đớn khi bị lở loét trong miệng vì mụnnước. Bệnh không lành mà biến dạng, thay đổi thành những loại nặng hơn.
Tổn thương bạch sản dạng tócthường ở hai bên bờ lưỡi, lưng lưỡi, nó có màu trắng giống như bội nhiễmCandida. Ðây là tiêu biểu trước thời kỳ HIV chuyển sang AIDS. Nếu bệnh nhânxuất hiện ở bệnh nhân tuổi dưới 60 thì nên nghĩ ngay đến AIDS.
Những bất thường trên niêm mạcnhư bỗng nhiên có nhiều mảng bầm trong miệng, chốc mép ở người trẻ tuổicòn đủ răng, xuất huyết máu răng (mà không viêm nướu hay cạo răng), sưnghạch, vết đen trên lưỡi cùng với vạch đen bất thường trên móng tay... làgợi ý đến nhiễm HIV và AIDS.
Ghẻ và các bệnh ngoài da
Nghiên cứu của bộ môn Da liễutrường ÐH Y Dược và TT Cai nghiện ma túy Bình Triệu từ năm 1993 đến năm1997, số lượng bệnh nhân nhiễm HIV có mang bệnh ghẻ gia tăng từ 17,48% lên25,4%. Ghẻ thường gặp ở những người nhiễm HIV nghiện ma túy, đặc biệt lànhững người chích xì ke. Những vết lở loét dày đặc trên cơ thể, bệnh nhânngứa rất nhiều và nếu dùng cách dân gian là đốt đèn tìm bắt con ghẻ ởvết loét thì rất khó thấy, vết lở loét sâu hơn nhiều so với những ngườibình thường, thời gian điều trị ở hững người bị nhiễm HIV vì thế cũng lâuhơn.
Tỉ lệ bệnh nhân nhiễm HIV bị bệnhviêm da mủ là từ 19,4% đến 23,8%. Ngoài ghẻ, bệnh về da đáng chú ý nữa ởngười nhiễm HIV là Zona. Bệnh thường chỉ xuất hiện ở một bên của cơ thểlan lan tỏa theo dây thần kinh với bệnh nhân nhiễm HIV có biểu hiện của bóngnước to hơn, mật độ nhiều hơn và độ loét sâu hơn. Bệnh đối với ngườibình thường sẽ tự khỏi trong trong 10-14 ngày nhưng với người nhiễm HIV, bệnhrất lâu khỏi hoặc phải điều trị thì mới khỏi được.
Theo các bác sĩ ở TT Thông tin & Giáo dục sức khỏe TP, cái nguy hại nhấtcủa công tác phòng chống HIV, AIDS là sự coi thường những trường hợp có thểlây nhiễm. Một người có vẻ bình thường, khỏe mạnh cũng có thể mang mầmHIV. Vì thế hiểu biết để tránh xa cái chết được báo trước là điều cầncho tất cả mọi người.