Hen phế quản (gọi tắt: hen) là một trong những bệnh phổ biến nhất hiện nay: Trên thế giới có hơn 300 triệu người hen, độ lưu hành của bệnh ngày một tăng nhanh, trung bình 6-8% người lớn, 10-12% trẻ em dưới 15 tuổi. Tỷ lệ tử vong do hen cũng gia tăng rõ rệt (20.000/300.000.000 người).
Rất may mắn trong 10 năm vừa qua, có những tiến bộ to lớn trong nghiên cứu cơ chế, tìm được nhiều thuốc mới điều trị hen thuộc 4 nhóm sau đây:
1 . Thuốc dự phòng hen, có nhiều loại tốt nhất là corticoid dạng khí dung becotide, pulmicort, flixotide.
2. Thuốc cắt cơn có nhiều loại, tốt nhất là thuốc cường beta 2 tác dụng nhanh (ventolin, bacanyl) 4 giờ trong cơ thể.
3. Thuốc cường beta 2 tác dụng dài (12 giờ trong cơ thể) như serevent, fomloterol, còn gọi là thuốc kiểm soát triệu chứng hen (khó thở, khò khè, ho, nặng ngực).
4. Thuốc phối hợp 1 + 3 (corticoid khí dung + cường beta 2 tác dụng dài) là những thuốc điều trị hen có hiệu quả nhất, vừa dự phòng, vừa kiểm soát ngăn chặn cơn hen. Hiện nay, ở Việt Nam có 2 loại thuốc phối hợp 1+3 là seretide, Symbicort.
Trong việc phòng chống hen, người bệnh cần lưu ý mấy điều sau đây:
1. Hen là bệnh viêm mạn tính đường thở, do đó có thể dự phòng được, ngăn chặn các cơn càng ít xảy ra càng tốt, chủ yếu là điều trị dự phòng ngoài cơn, trung bình không xảy ra trong 3 tháng thì có thể tạm dừng corticoid khí dung.
Liều khí dung corticoid dùng lâu dài rất ít gây tác dụng phụ cho người bệnh.
2. Thuốc cắt cơn như Ventolin, Bacanyl chỉ dùng khi cần thiết, sử dụng ngắt quãng để kiểm soát các cơn co thắt phế quản, không nên sử dụng thường xuyên thuốc cắt cơn. Càng lạm dụng thuốc cắt cơn, tỷ lệ tử vong do hen càng cao.
Thuốc giảm phế quản tác dụng dài như Serevent, Formoterol không được chọn làm thuốc điều trị duy nhất trong điều trị hen, mà chủ yếu phối hợp với corticoid khí dung theo công thức 1+3 (đã nói ở trên).
Bằng cách phối hợp 1+3, sẽ làm giảm liều corticoid (pulmicort, flixotide) và giảm liều Serevent, formoterol, vì 2 loại thuốc 1 và 3 hỗ trợ nhau rất tốt.
3. Việc sử dụng Seretide (ở Hoa Kỳ, tên biệt dược là Advair) đã nhiều năm, hiệu quả đã được chứng minh trên hàng chục triệu người, tính an toàn rất cao. Ở Việt Nam, đã có chương trình kiểm soát hen trên 6.000 bệnh nhân được 600 bác sĩ theo dõi. Kết quả cho thấy hiệu quả của thuốc rất rõ, hầu như không có cơn, không có tác dụng phụ, kể cả tử vong.
Thông báo ngày 14-8-2003 của Tổ chức FDA (Thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ) nhấn mạnh: Tỷ lệ nguy cơ do Serevent ở nhóm người da đen cao hơn, so với nhóm người dùng giả dược.
Các bệnh nhân hen không được tự ý đột ngột ngừng thuốc, nếu chưa có ý kiến của thầy thuốc. Xin lưu ý cần đọc và phản ánh đầy đủ thông báo của FDA, để tránh những hiểu lầm đáng tiếc:
1) Tránh dùng thuốc cắt cơn tác dụng ngắn hoặc kéo dài một cách đơn độc vì có thể gây tác dụng phụ, kể cả tử vong.
2) Khi dùng thuốc điều trị hen, kể cả các thuốc có hiệu quả nhất hiện nay, như Seretide, tránh ngừng thuốc một cách đột ngột, khi chưa có sự hướng dẫn, tư vấn của thầy thuốc.