Người ta còn dùng khái niệm “nấc cụt”, bởi vì nó xẩy ra nhanh, cường độ mạnh, dứt khoát, mỗi tiếng nấc chỉ diễn ra trong giây lát. Ít khi người bị nấc phải cấp cứu, nhưng cũng có những trường hợp hạn hữu nấc liên tục và kéo dài trong nhiều giờ, nhiều ngày làm cho người bệnh rất khó chịu và lúc này lại rất cần đến sự can thiệp của bác sỹ.
1. Nguyên nhân
Có rất nhiều nguyên nhân nhưng gặp nhiều nhất là do bệnh tật gây ra. Một số bệnh thuộc hệ thống tiêu hoá như viêm thực quản cấp hoặc mạn tính, bệnh trào ngược dạ dày - thực quản, các bệnh thuộc dạ dày – tá tràng như viêm dạ dày, viêm tá tràng, viêm loét dạ dày - tá tràng (viêm hang vị, viêm bờ cong lớn hoặc nhỏ); loét môn vị, loét tiền môn vị, loét bờ cong (lớn, nhỏ), loét tâm vị hoặc ung thư dạ dày...Hầu hết các bệnh thuộc dạ dày - tá tràng đều tăng tiết dịch vị kích thích gây đau bụng, đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn, nôn và một số người bệnh có thể bị nấc do thần kinh hoành bị kích thích. Bệnh về đường dẫn mật như viêm đường dẫn mật (viêm túi mật) hoặc viêm tuỵ tạng cũng có thể kích thích dây thần kinh phế vị hoặc thần kinh hoành gây nên triệu chứng nấc.
Cũng có thể bị nấc trong một số trường hợp do stress hoặc histerie hoặc do tổn thương hệ thần kinh trung ương với bất kỳ một lý do nào đó như viêm não (do vi khuẩn hoặc do vi rút) hoặc chấn thương sọ não. Cũng có xuất hiện nấc ở một số người bệnh sau phẫu thuật như sau phẫu thuật ổ bụng (phẫu thuật dạ dày - tá tràng, mổ gan mật...).
Nguyên nhân nấc còn gặp khá nhiều trong sử dụng một số dược phẩm hoặc hoá chất độc như thuốc thuộc nhóm corticosteroid, thuốc an thần gây ngủ benzodiazepine hoặc một số loại thuốc điều tri bệnh parkinson. Thuốc kháng sinh cũng có thể gây nấc như kháng sinh thuộc nhóm macrolid (erythromycin, roxythromycin...) hoặc kháng sinh thuộc nhóm fluoroquinolon (ciprofloxacin, ciprobay, ofloxacin...).
Vì vậy khi dùng bất kỳ một loại thuốc nào gây nấc cần ngừng ngay. Sau khi ngừng dùng thuốc cần báo cho bác sỹ điều trị để thay thế thuốc khác thích hợp. Cũng có thể gặp nấc trong một số trường hợp dùng hoá chất điều trị ung thư. Sẽ khó xử lý hơn – trường hợp nấc không rõ nguyên nhân.
Người ta phân loại nấc thành dạng cấp tính và mạn tính. Nấc cấp tính thông thường chỉ nấc một thời gian ngắn (khoảng vài giờ đến vài ngày, tần số thấp). Nấc mạn tính là những trường hợp xuất hiện liên tục và kéo dài nhiều giờ, nhiều ngày, thậm chí kéo dài trong vài tháng hoặc lâu hơn làm cho nạn nhân rất khó chịu, lo lắng và bức xúc gây mệt mỏi, mất ngủ, sụt cân. Đối với một số người bệnh sau mổ vùng bụng, vùng ngực đang thời kỳ hậu phẫu, bị nấc sẽ làm cho vết mổ bị đau hoặc vết mổ chậm liền sẹo.
2- Cách điều trị
Khi bị nấc cần đi khám bệnh càng sớm càng tốt nhằm mục đích tìm ra nguyên nhân. Ví dụ nếu nấc do các bệnh thuộc đường tiêu hoá thì nên điều trị dứt điểm bởi vì các bệnh về đường tiêu hoá nhất là bệnh thuộc thực quản và dạ dày- tá tràng gây kích thích cơ hoành gây nấc. Khi bệnh về đường tiêu hoá được giải quyết dứt điểm thì hy vọng những người bệnh bị nấc do các bệnh này cũng sẽ hết.
Điều trị nấc dựa vào nguyên nhân là rất thuận lợi và có nhiều hy vọng, tuy vậy trong trường hợp không xác định được nguyên nhân thì phải điều trị triệu chứng nấc. Ngay từ khi mới bị nấc lần đầu có thể chưa dùng thuốc ngay mà có thể dùng một số biện pháp đơn giản, dễ thực hiện mà vẫn có kết quả nhất định như uống một cốc nước lạnh (mát), uống từ từ từng ngụm một hoặc bịt mũi, nín thở hoặc hít thở thật sâu rồi thở ra từ từ.
Người ta cũng có thể áp dụng biện pháp tâm lý như tập trung vào một vấn đề gì đó mang tính phức tạp hoặc thật lý thú như xem bóng đá, bóng chuyền...
Châm cứu cũng có thể đưa lại hiệu quả nhưng phải là lương y hoặc bác sỹ có kinh nghiệm thực hiện. Tân dược cũng có nhiều phác đồ điều trị phong phú, tuy vậy muốn dùng thuốc Tây cần có chỉ định và theo dõi của bác sỹ bởi một số thuốc có hiệu quả nhưng gây nhiều tác dụng phụ hoặc chống chỉ định. Vì vậy người bệnh dứt khoát không được tự mua thuốc để điều trị bệnh nấc khi không có đơn của bác sỹ. Phẫu thuật cắt dây thần kinh hoành là phương án cuối cùng, khi mọi biện pháp đã kể không mang lại kết quả.
PGS.TS Bùi Khắc Hậu (Đại học Y Hà Nội)
Theo Tri Thức Trẻ