Nước bọt trong miệng có rất nhiều chức năng. Đáng chú ý nhất là nó làm cho bạn nói chuyện được dễ dàng lưu loát.
Nước bọt cũng giúp chống sâu răng, nó rửa sạch thức ăn và các mảng bám trên răng. Thành phần muối khoáng trong nước bọt giúp chống lão hóa răng. Đồng thời nước bọt còn hạn chế sự phát triển của các vi khuẩn kỵ khí trong miệng, chúng có thể phá hủy men răng gây nhiễm trùng răng miệng. Ngoài ra nước bọt có thể trung hòa các acid gây tổn thương miệng.
Nước bọt làm tăng cường khả năng cảm nhận thức ăn, giúp bạn dễ nuốt thức ăn vào hơn. Các men trong nước bọt giúp tiêu hóa một phần thức ăn lúc bạn nhai.
Trung bình mỗi ngày một người lớn khỏe mạnh tiết ra khoảng 1,2 – 1,5 lít nước bọt. Một tình trạng bất kỳ gây giảm tiết nước bọt so với mức bình thường đều có thể gây khô miệng, gọi là “xerostomia”.
Triệu chứng
- Bên cạnh cảm giác khô miệng khó chịu, còn có :
- Nước bọt dường như đặc và dai hơn.
- Da vùng khóe miệng khô nứt và đau.
- Thở khó.
- Nói, nuốt khó.
- Lưỡi có cảm giác nóng rát và khó chịu.
- Thay đổi trong cảm nhận mùi vị thức ăn.
- Tăng số mảng bám trên răng.
Nguyên nhân
Trước đây có thời người ta nghĩ rằng khô miệng là một phần do tuổi tác. Nhưng ngày nay người ta nhận thấy khô miệng thực sự do các thuốc mà người già sử dụng hơn là do tuổi tác của họ. Nhiều thuốc thông thường, như các thuốc OTC (không cần toa của Bác sĩ) có tác dụng phụ khô miệng. Thường gặp là các thuốc chống trầm cảm, kháng dị ứng (antihistamin), thuốc hạ huyết áp, thuốc điều trị tiêu chảy, thư dãn cơ, thuốc điều trị tiểu không tự chủ, thuốc điều trị bệnh Parkinson,...
Nguyên nhân khác có thể gặp như :
- Hóa trị ung thư, làm giảm sản xuất nước bọt. Nếu xạ trị (điều trị ung thư bằng tia phóng xạ) vào vùng đầu và cổ có thể gây tổn thương tuyến nước bọt.
- Tổn thương thần kinh vùng đầu cổ do chấn thương hoặc do phẫu thuật.
- Bệnh tự miễn: Hội chứng Sjogren.
- Rối loạn nội tiết.
- Bệnh Alzheimer.
- Đột quỵ.
- Lo âu, trầm cảm,...
- Hút hoặc nhai thuốc lá làm ảnh hưởng đến sự sản xuất nước bọt, gây khô miệng trầm trọng hơn. Ngủ ngáy hoặc hở miệng lúc ngủ cũng góp phần gây khô miệng.
Điều trị
Tùy theo nguyên nhân, dựa vào bệnh sử bạn đang dùng thuốc gì, đang mắc bệnh cơ bản gì,...đôi khi có thể cần siêu âm tuyến nước bọt để tìm nguyên nhân. Nếu bạn bị khô miệng nguyên nhân do thuốc, bác sĩ của bạn có thể chỉnh liều hoặc đổi sang thuốc khác không gây khô miệng.
Trong trường hợp không thể thay đổi hay can thiệp vào nguyên nhân (như đang xạ trị ung thư,...) bạn có thể cải thiện tình trạng khô miệng bằng cách ngậm các loại kẹo cứng không có đường hoặc ít ngọt. Nên tránh kẹo cứng có vị chanh, vì lượng acid cao trong kẹo làm cho răng bạn mau bị “xuống cấp” hơn. Một số loại kẹo bổ sung thêm calcium và phospho cho răng. Bác sĩ sẽ kê toa một số thuốc có khả năng kích thích tuyến nước bọt bài tiết, như pilocarpine (Salagen).
- Bạn nên đánh răng thường xuyên bằng kem đánh răng có flo.
- Thường xuyên ngụm nước.
- Thử đổi thuốc OTC đang dùng, nếu có.
- Tập thở bằng mũi, không thở miệng.
- Làm ẩm không khí trong phòng ban đêm, như máy quạt hơi nước.