Đau thắt lưng cấp tính xảy ra thình lình, dần dần hoặc dữ dội sau khi khiêng, nhấc vật nặng trong tư thế cúi lưng hay trong các tư thế sai khác khiến ngay sau khi khiêng người bệnh không đứng thẳng người lên được, phải đi đứng lom khom.
Người dân thường gọi là cúp xương sống, cụp xương sống hoặc trẹo xương sống.
Đau thắt lưng cấp tính còn thấy trong các trường hợp ngồi lâu ở tư thế sai, làm việc lom khom lâu dù là việc nhẹ như việc văn phòng. Còn thấy ở các vận động viên thể thao chuyên nghiệp hay nghiệp dư hay sử dụng tư thế cúi lưng và xoay thân thình lình.
Đau thắt lưng cấp tính đặc biệt thấy ở những người có tuổi tập mạnh cơ lưng bằng cách nằm ngửa rồi ngồi bật dậy, chân duỗi thẳng, bàn tay với, cố đụng ngón chân cái.
Sau giai đoạn cấp tính bệnh nhân hoặc khỏi đau hoặc diễn biến thành đau mạn tính trong 10% đến 50% các trường hợp. Bệnh nhân đau dai dẳng nhất là khi ngồi lâu, làm nặng hoặc làm những việc thường hay phải cúi lưng. Đau hay tái đi tái lại giữa hình thức cấp tính và mạn tính.
Đau kèm mỏi cơ cạnh cột sống thắt lưng hay lan xuống hai mông. Đau gây khó chịu cho người bệnh do ảnh hưởng sinh hoạt hằng ngày. Đau thắt lưng mạn tính là khởi đầu của đau thắt lưng-đau thần kinh tọa. Đau nhiều không chịu nổi, có khi phải bò lết.
Hơn 90% các trường hợp đau thắt lưng cấp tính chỉ cần được điều trị bảo tồn đúng đắn là sớm phục hồi, bệnh nhân khỏi đau và sớm trở lại công việc hằng ngày.
Các biện pháp như sau: Nằm nghỉ: Nằm nghỉ từ 1 đến 3 ngày đối với các trường hợp đau ít. Nằm nghỉ từ 3 đến 7 ngày đối với các trường hợp đau nhiều.
Thuốc men: Thuốc giảm đau thông thường, thuốc chống viêm không phải Corticosteroids, thuốc giãn cơ, thuốc chống viêm có Corticosteroids.
Nếu điều trị bảo tồn không hiệu quả thì phải can thiệp bằng phẫu thuật tại các BV có chuyên khoa phù hợp. Việc tập luyện phục hồi chức năng cần được thực hiện càng sớm càng tốt.
Việc tập luyện chủ động này rất quan trọng và là điểm mấu chốt đối với điều trị đau thắt lưng cấp tính, phòng ngừa đau thắt lưng mạn tính và các biến chứng đau thắt lưng-đau thần kinh tọa, hội chứng chùm đuôi ngựa.
Ngay sau khi bớt đau, bệnh nhân phải tích cực tập các bài tập phục hồi chức năng để lấy lại sự cử động, sức mạnh cơ bảo vệ thắt lưng, sự dẻo dai của cột sống, nhờ thế mà cột sống sẽ tránh được tổn thương lần nữa và bệnh nhân sẽ tránh được những cơn đau tái đi tái lại.
Sau đó bệnh nhân cần được hướng dẫn các bài tập năng động hơn để tăng tính dẻo dai và kết hợp các công việc nặng hơn.
Các bài tập tăng sức mạnh cơ và cố định vững cột sống thắt lưng chủ yếu là tập 2 nhóm cơ đối kháng nhau: nhóm cơ bụng và nhóm cơ cạnh cột sống, nhóm cơ mông và nhóm cơ tứ đầu đùi.
Sự tích cực tập luyện sẽ mang lại kết quả nhiều hơn trong việc phòng ngừa bệnh tái đi tái lại so với việc thụ động, không tập luyện. Bệnh nhân nhờ thế mà trở lại với công việc thường ngày sớm hơn và tránh được khả năng tái phát.
Khi điều trị đau thắt lưng mạn tính cần áp dụng các phương pháp tương tự như trên và tập luyện phục hồi tích cực, chủ động.
Để phòng ngừa đau thắt lưng như thế nào chúng ta phải luôn luôn chú ý giữ tư thế sinh hoạt và lao động đúng.
Đây chính là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu nhất. Những tư thế tuy đơn giản nhưng rất cần được quan tâm giữ cho đúng là: nằm, ngồi, đứng, đi, nhìn quanh, mặc quần áo, mang giày, làm vệ sinh, làm việc nhà, lên xuống thang lầu, lên xuống xe, nhấc vật nặng, mang xách vật nặng, tư thế tốt trong khi làm việc, tư thế và trọng lượng cơ thể, tư thế và động tác chơi thể thao...
Càng lớn tuổi, càng phải chú ý giữ tư thế tốt vì cột sống của người có tuổi không còn mềm dẻo như khi còn trẻ. Nên tránh các động tác cầu kỳ mang tính kỹ thuật không phục vụ cho sức khỏe, mà ngược lại có thể gây tai biến nguy hiểm.
Theo GS.TS Nguyễn Lân Dũng
Nông nghiệp online