Bệnh mạch vành là gì?
Bệnh mạch vành là một loại bệnh tim thường gặp nhất, hậu quả từ tình trạng xơ vữa động mạch. Đây là sự lắng đọng từ từ tạo nên những mảng cứng trong lòng động mạch cung cấp máu cho quả tim. Những mảng này có thể gây hẹp, giảm lưu lượng dòng máu và dẫn tới đau ngực hoặc nhồi máu cơ tim. Tại Việt Nam, hàng triệu người bị bệnh mạch vành và nhiều người tử vong hàng năm do nhồi máu cơ tim.
Dấu hiệu và triệu chứng
Bệnh mạch vành có thể không có triệu chứng gì hoặc biểu hiện dưới dạng đau ngực và thở nông. Thiếu máu cơ tim im lặng là một dạng không có triệu chứng rõ ràng. Cơn đau thắt ngực xảy ra khi oxy cung cấp không đủ nhu cầu, nhất là khi bị stress hoặc hoạt động mạnh. Thở nông có thể là dấu hiệu của suy tim sung huyết, trong khi nhồi máu cơ tim thường gây đau ngực dữ dội do động mạch vành bị tắc nghẽn hoàn toàn.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Nguyên nhân
Xơ vữa động mạch là tiến trình lắng đọng các mảng bám chứa mỡ, cholesterol lên thành động mạch, làm thành mạch dày lên và mất tính đàn hồi. Tình trạng này thường gặp ở người có nồng độ cholesterol cao, do di truyền hoặc thói quen sống không tốt.
Yếu tố nguy cơ
- Yếu tố không điều chỉnh: Tuổi tác, di truyền và giới tính. Nam giới có nguy cơ cao hơn nữ, nhưng nguy cơ ở nữ giới tăng sau mãn kinh. Di truyền cũng là yếu tố quan trọng, và bệnh có xu hướng gia tăng ở người lớn tuổi.
- Yếu tố điều chỉnh: Huyết áp cao, cholesterol máu cao, hút thuốc lá, ít hoạt động thể lực, béo phì, đái tháo đường, và stress. Những yếu tố này có thể điều chỉnh thông qua thay đổi lối sống và điều trị y tế.
Tầm soát và chẩn đoán
Để xác định bệnh mạch vành, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện điện tâm đồ, siêu âm tim, hoặc chụp động mạch để phát hiện các mảng xơ vữa. Các xét nghiệm này giúp đánh giá mức độ hẹp của động mạch và tình trạng lưu thông máu.
Điều trị
Thay đổi lối sống
Thay đổi lối sống như ăn uống lành mạnh, ngừng hút thuốc và tập thể dục đều đặn là cách phòng ngừa hiệu quả nhất. Hạn chế chất béo, đặc biệt là các mỡ bão hòa và cholesterol, có thể giúp giảm nguy cơ bệnh mạch vành. Tập thể dục mỗi ngày và kiểm soát cân nặng cực kỳ quan trọng trong việc giảm nguy cơ.
Dùng thuốc
Việc sử dụng thuốc giúp ngăn ngừa bệnh tiến triển và cải thiện lưu lượng máu đến tim. Các thuốc thường dùng gồm:
- Nhóm thuốc hạ cholesterol: Giảm cholesterol 'xấu' và tăng cholesterol 'tốt'.
- Aspirin: Giúp ngăn ngừa sự hình thành cục máu đông.
- Beta-blocker: Giảm nhịp tim và áp lực máu.
- Nitroglycerin và ** thuốc chẹn men chuyển ACE**: Giảm đau ngực và cải thiện dòng máu.
Phẫu thuật
Phẫu thuật được áp dụng khi bệnh không đáp ứng với thay đổi lối sống và thuốc. Các phẫu thuật như tạo hình mạch vành và nối tắt mạch vành giúp cải thiện lưu thông máu cho tim.
Phòng ngừa
Phòng ngừa bệnh mạch vành bao gồm việc kiểm tra sức khỏe thường xuyên, kiểm soát huyết áp và cholesterol máu, không hút thuốc và duy trì cân nặng hợp lý. Chế độ ăn uống cần giàu trái cây, rau xanh, ít mỡ, và tập thể dục thường xuyên để tăng sức khỏe tim mạch.
